Forensische ggz anno 2026

Dagvoorzitter prof.dr. Gerben Meynen biedt een korte inhoudelijke introductie op alle verdere presentaties van de bijeenkomst. De inhoud van die thematische bijdragen wordt tijdens deze inleiding voor de deelnemers op voorhand gestructureerd vanuit het perspectief dat de te presenteren thematiek in hoge mate bepalend is voor het denken en doen van de betrokken professionals in 2026.

Het inschatten van recidiverisico bij zedendelinquenten is één van de meest uitdagende thema’s in de forensische zorg. Dr. Wineke Smid bespreekt de nieuwste inzichten en instrumenten die worden gebruikt om risico’s in kaart te brengen. Daarbij gaat zij in op de betrouwbaarheid en beperkingen van deze methoden en de vertaalslag naar de praktijk van behandeling en toezicht.

Resocialisatie is een complex en gelaagd proces. In deze lezing wordt stil gestaan bij het belang van het verbinden van drie perspectieven: dat van de patiënt, de professional en de maatschappij. Patiënten in deze zorgsetting hebben vaak te maken met uiteenlopende vormen van psychopathologie die invloed hebben op hun terugkeer naar de samenleving. Naast focus op risicomanagement is het belangrijk om in de forensische zorg ook aandacht te hebben voor algemene behoeften, zoals gezondheid, vaardigheden en verwachtingen van patiënten voor de toekomst. Professionals vervullen een sleutelrol in dit proces, waarbij hun competenties, werkrelatie met patiënten en werkomstandigheden (in)direct van invloed zijn op behandelresultaten. Tegelijkertijd vormt de maatschappelijke context een belangrijke factor. Resocialisatie vraagt om een responsieve en mensgerichte aanpak, waarin begeleiding en behandeling zo veel mogelijk wordt afgestemd op patiëntkenmerken en behoeften, en waarin de rol van professionals en samenwerking tussen zorginstellingen, maatschappelijke partners en beleidsmakers centraal staat. De lezing richt zich op de aandachtspunten en uitdagingen in het resocialisatieproces binnen de forensische zorg.

Psychotische stoornissen, dodelijk geweld en de mythe van de ‘verwarde persoon’: inzichten uit de Dutch Homicide Monitor

In het publieke en beleidsmatige debat wordt dodelijk geweld met enige regelmaat verbonden aan de categorie ‘verwarde personen’. Deze containerterm heeft echter een beperkte verklarende waarde. In deze presentatie wordt de relatie tussen psychotische stoornissen en dodelijk geweld empirisch verkend aan de hand van gegevens uit de Dutch Homicide Monitor, een systematische registratie van alle gevallen van moord en doodslag in Nederland. De bevindingen laten zien dat het aandeel daders met een psychotische stoornis in dodelijke geweldszaken relatief beperkt en stabiel is, wat haaks staat op het dominante beeld van een toenemende dreiging. Tegelijkertijd wordt betoogd dat de toename in aandacht naar zogenoemde ‘probleemgevallen’ mede voortkomt uit een afnemende maatschappelijke verdraagzaamheid tegenover afwijkend of ontregelend gedrag. De presentatie plaatst de cijfers in een bredere context van veranderende normen rond veiligheid, en de symbolische functie van de term ‘verwarde persoon’ in hedendaagse risicodiscoursen.

Prof.dr. Jos Eggers belicht de forensische psychiatrie vanuit een contextueel neuropsychologisch perspectief. Hij onderzoekt de rol van hersenfuncties, neuropsychologische kwetsbaarheden en cognitieve processen in de verklaring van risicovol gedrag. Daarbij staat de wisselwerking tussen individu en context centraal en wordt duidelijk hoe deze kennis kan bijdragen aan betere diagnostiek, behandeling en risicotaxatie.

De tbs kampt sinds jaar en dag met een imagoprobleem. Hoewel het systeem aantoonbaar effectief is in het terugdringen van recidives en men vanuit andere landen met jaloezie kijkt naar dit systeem, heeft het in Nederland een slechte reputatie; het is te duur, het is niet 100% effectief, tbs-ers zijn gestoorde gekken die nooit meer vrij moeten komen, klinieken houden misstanden onder de pet en laten zich voor de gek houden door deze psychopaten. Zo maar wat kreten op basis van een negatieve beeldvorming, die het werken in de tbs aanzienlijk lastiger maken. Maar ook een beeldvorming die belemmerend werkt voor de resocialisatie van deze patiënten.

In deze lezing geeft Michiel Verhees, directeur behandeling en zorg bij de Rooyse Wissel, een inkijkje in de wijze waarop er binnen de organisatie wordt gewerkt aan het beïnvloeden van deze beeldvorming. Hoe heeft de communicatiestrategie zich in de afgelopen 15 jaar ontwikkeld, welke lessen zijn er geleerd en waar staan we nu? En is een positief imago wel een haalbaar doel voor de tbs?

Femicide, de moord op vrouwen vanwege hun geslacht, staat de laatste jaren steeds nadrukkelijker in de maatschappelijke en juridische belangstelling. Als rechtbankverslaggever volgt Saskia Belleman dit thema van dichtbij. In haar lezing schetst zij hoe femicide zich manifesteert in de praktijk, hoe de rechtspraak hiermee omgaat en welke rol media spelen in de publieke perceptie.