Resourcegroepen voor jongeren

Inhoud Resourcegroepen voor jongeren

Voorwoord 

Ten geleide 

Verantwoording 

Leeswijzer 

Deel I Achtergrond

1 Waarom resourcegroepen voor jongeren? 

1.1 Opgroeien onder moeilijke omstandigheden 

1.2 Specifieke kenmerken van de doelgroep

1.2.1 Psychische problematiek en het ontwikkelperspectief van jongeren 

1.2.2 Invloed van het informele steunsysteem 

1.2.3 Formeel steunsysteem 

1.3 Hersteldenken ook bij jongeren inzetten 

1.3.1 Hersteldenken en positieve gezondheid 

1.4 Theoretisch raamwerk voor herstel bij jongeren 

1.4.1 Raamwerk van balansdoelen en faciliterende factoren 

1.4.2 Balansdoelen 

1.4.3 Ontwikkelingsgericht herstel: bevorderende factoren bij of rond de jongere

1.4.4 Ondersteunende factoren bij ontwikkelingsgericht herstel (zorgsysteem)

1.5 Naar duurzaam resourcewerken in verbondenheid 

1.5.1 Jongere en diens doelen centraal 

1.6 Tot slot: de kernwaarden samengevat 

2 Wat zijn resourcegroepen? 

2.1 In vogelvlucht 

2.1.1 Regie bij de jongere 

2.1.2 Rol regieondersteuner: optimaliseren van interactie 

2.1.3 Werkwijze 

2.2 Basiselementen 

2.2.1 Eigenaarschap en regie liggen bij de jongere 

2.2.2 Structureel betrekken en activeren van systeem en context 

2.2.3 Samenwerking tussen en binnen formeel en informeel netwerk 

2.2.4 Doelen in herstel en ontwikkeling van de jongere centraal 

2.2.5 Themabijeenkomsten 

2.3 Kenmerken van de resourcegroepbijeenkomsten 

2.4 Verbindende schakel 

2.4.1 Flexible act (fact)-jeugd 

2.4.2 Intensive Home Treatment Jeugd (iht-j) 

2.4.3 High & Intensive Care Jeugd (hic-j) 

2.4.4 Resourcegroepen opgezet vanuit sociale wijkteams 

2.4.5 Circulaire zorg en Jouw Ingebrachte Mentor (JIM)

2.5 Resourcegroepen binnen netwerkzorg

3 Resourcegroepenmethodiek: achtergrond en ontwikkeling 

3.1 Oorsprong 

3.1.1 Van familietherapie naar optimal treatment 

3.1.2 Ontwikkeling van het ract-model (Zweden) 

3.2 Resourcegroepen in Nederland 

3.3 Landelijk onderzoek naar resourcegroepen in Nederland 

3.3.1 Resultaten kwalitatieve evaluatie 

3.3.2 Randomized controlled trial naar het effect van resourcegroepen 

3.3.3 Conclusies

Deel II Methodiek

4 Inleiding in de werkwijze 

4.1 Veranderende rollen van de betrokkenen bij de behandeling 

4.2 Ontwikkelingsgerichte herstelbevordering in een resourcegroep 

4.2.1 Gezamenlijke besluitvorming 

4.3 Rol van de regieondersteuner 

4.3.1 In de relatie met de jongere 

4.3.2 In de relatie met naasten 

4.3.3 In de taken (vanuit de methodiek) 

4.3.4 Switchen tussen rollen 

4.4 Rol van de jongere in zijn resourcegroep 

4.4.1 Hulp vragen 

4.4.2 Belang van openheid 

4.5 Rol van de ervaringsdeskundige in een resourcegroep 

4.6 Rol van naasten in een resourcegroep

4.7 Benodigde vaardigheden, kennis en competenties voor regieondersteuners

4.7.1 Aanvullende vaardigheden

5 Voorbereiding (fase 1) 

5.1 Benaderen en motiveren van de jongere 

5.2 Uitleg geven 

5.2.1 Eigenaarschap, (zelf)regie en zelfredzaamheid 

5.2.2 Betrekken van naasten 

5.3 Sociogram opstellen

5.3.1 Rol van de omgeving en versterking van steunstructuren 

5.4 Leden nomineren 

5.5 Systemisch aan de slag: extra analyse

5.5.1 Verklarende analyse en het zevenfactorenmodel

5.5.2 Verklarende analyse toegepast op het starten van een resourcegroep

5.6 Opstellen van een resourcegroepplan 

5.6.1 Resourcegroepplannen verbinden met andere typen plannen 

5.6.2 Aard van herstel- of ontwikkelingsdoelen 

5.6.3 Doelen opstellen 

5.6.4 Signaleringsplan 

5.6.5 Bespreken resourcegroepplan 

5.7 Resourcegroepen (starten) tijdens een crisis of bij verplichte zorg 

5.7.1 Documenten rond verplichte zorg invullen binnen de resourcegroep 

5.7.2 Rol van opvoeders en andere naasten

6 Verdieping (fase 2) 

6.1 Genomineerde leden benaderen en vragen om deel te nemen 

6.2 Verdiepingsgesprekken voeren 

6.2.1 Structuur van het verdiepingsgesprek 

6.2.2 Verwachtingen, commitment en deskundigheid 

6.2.3 Inhoud 

6.2.4 Verdiepingsgesprek met professionals 

6.3 Aanvullende vaardigheden in de verdiepingsfase 

6.3.1 Inschatten van vaardigheden 

6.3.2 Aandacht voor de omgeving 

7 Planning (fase 3) 

7.1 Startbijeenkomst plannen 

7.2 Bijeenkomst voorbereiden 

7.2.1 Taakverdeling formele en informele voorzitter 

7.2.2 Agenda opstellen 

7.2.3 Rol van de notulist 

7.3 Communicatiewijze bepalen

8 Start (fase 4) 

8.1 Bespreken van werkwijze, waarden en vertrouwelijkheid 

8.2 Praktische afspraken maken 

8.3 Aanwezigheid van de regiebehandelaar

8.4 Bespreken en aanvullen van het resourcegroepplan 

8.5 Werkafspraken maken rond de doelen 

8.6 Rol van de voorzitter

8.6.1 Aandachtspunten 

8.6.2 Samenvattingsvaardigheden

9 Vervolg- en themabijeenkomsten (fase 5) 

9.1 Doelen en werkafspraken evalueren en aanpassen

9.2 Voortgang bespreken en evalueren

9.2.1 Jaarlijkse evaluatie

9.3 Doorontwikkeling van het resourcegroepplan 

9.3.1 Tips en handvatten

9.4 Themabijeenkomsten (naar behoefte)

9.5 Frequentie van de bijeenkomsten bepalen en aanpassen

9.6 Regiebehandelaar aanwezig op uitnodiging 

9.7 Rol van de regieondersteuner

9.7.1 Bij hoge expressed emotions

9.7.2 Systeemdenken in het hier en nu 

10 Heroriëntatie (fase 6) 

10.1 Samenstelling van de groep evalueren en aanpassen 

10.2 Bespreken van afschaling of overdracht 

10.2.1 Overwegingen bij (overleg over) afschaling 

10.3 Vastleggen van afspraken in een resourcegroepplan 

10.3.1 Terugval voorkomen: Redesigning Relapse

10.3.2 Warme overdracht

Deel III Praktijk

11 Themabijeenkomsten 

11.1 Werken aan versterking van vaardigheden 

11.1.1 Aansluiten bij de behoefte van de resourcegroepleden 

11.2 Themabijeenkomst als oefenterrein 

11.2.1 Inhoudelijke expertise 

11.2.2 Organisatie 

11.3 Themabijeenkomst over herstel van ontwikkeling (standaard) 

11.3.1 Kennis over het thema 

11.3.2 Behandeling in de themabijeenkomst 

11.4 Themabijeenkomst over psycho-educatie (standaard) 

11.4.1 Behandeling in de themabijeenkomst 

11.5 Themabijeenkomst over communicatie (standaard) 

11.5.1 Vaardigheden 

11.5.2 Behandeling in de themabijeenkomst 

11.6 Themabijeenkomst over destigmatiseren (standaard) 

11.6.1 Kennis over het thema 

11.6.2 Behandeling in de themabijeenkomst 

11.7 Themabijeenkomst over probleemoplossing (op indicatie) 

11.7.1 Kennis over het thema 

11.7.2 Behandeling in de themabijeenkomst 

11.8 Themabijeenkomst over omgaan met stress (op indicatie) 

11.8.1 Kennis over het thema 

11.8.2 Behandeling in de themabijeenkomst 

11.9 Themabijeenkomst over gezondheid en leefstijl (op indicatie) 

11.9.1 Kennis over het thema

11.9.2 Behandeling in de themabijeenkomst 

11.10 Themabijeenkomst over risicovol gedrag (op indicatie) 

11.10.1 Kennis over het thema

11.10.2 Behandeling in de themabijeenkomst

11.11 Samenvatting van het onderwerp ‘themabijeenkomsten’ 

12 Juridisch kader voor de zorg aan jongeren 

12.1 Inleiding

12.2 De rechten van het kind als basis voor het wettelijk kader

12.3 Vrijwillig kader 

12.3.1 Jeugdwet

12.3.2 De Jeugdwet en resourcegroepen

12.3.3 De Wet inzake de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO)

12.3.4 WGBO en resourcegroepen

12.4 Verplicht kader 

12.4.1 Gesloten jeugdhulp 

12.4.2 JeugdzorgPlus en resourcegroepen 

12.4.3 Verplichte zorg in de jeugd-ggz en de jeugdverslavingszorg

12.4.4 Verplichte zorg bij (licht) verstandelijke beperking 

12.4.5 Kinderbeschermings- en gezagsmaatregelen 

12.4.6 Jeugdreclassering 

12.5 Delen van informatie met en binnen de resourcegroep

12.5.1 Informatie delen alleen in overeenstemming met de wet 

12.5.2 Beroepsgeheim en de uitzonderingen erop

12.5.3 Informatie delen in en met de resourcegroep

12.6 Tot slot 

13 Implementatie, scholing en intervisie 

13.1 Belangrijke algemene aspecten bij implementatie 

13.2 Implementatietraject resourcegroepen bij Antes 

13.2.1 Lessen uit ervaringen met implementatie 

13.2.2 Implementatie in zes stappen

13.2.3 Ervaringen met het project resourcegroepen bij Youz Rijnmond 

13.3 Intervisie: methodisch praktijkvraagstukken bespreken

13.3.1 Werkwijze intervisie 

13.3.2 Intervisiemethodieken 

13.3.3 Intervisie en reflectie 

13.3.4 Intervisie rond hoge expressed emotions tijdens de bijeenkomsten 

13.3.5 Intervisie rondom destigmatiseren 

13.4 Lessen uit de eerste ervaringen met resourcegroepen 

13.4.1 Bij cliënten met verslavingsproblematiek 

13.4.2 In, met of vanuit het sociaal domein 

13.4.3 Bij cliënten met een licht verstandelijke beperking

13.5 Tot slot 

14 Praktijkvoorbeelden 

14.1 Resourcegroepen in de praktijk van de (jeugd)verslavingszorg 

14.1.1 Voorbereidingsfase 

14.1.2 Verdiepingsfase 

14.1.3 Planningsfase

14.1.4 Startfase 

14.1.5 Vervolgfase 

14.1.6 Heroriëntatiefase

14.1.7 Tot slot

14.2 Resourcegroepen in de praktijk van de jeugd-ggz 

14.2.1 Het verhaal van Karin

14.3 Resourcegroepen in de praktijk van een klinische setting

14.3.1 Werken met groeigroepen voor jongeren 

14.3.2 groen

14.3.3 Groeigroepen bij groen 

14.3.4 Reflectie

15 Werkwijzen en initiatieven in de jeugdhulp 

15.1 Vernieuwende werkwijzen

15.1.1 Familie Als Bondgenoot (fab) 

15.1.2 JongerenNetwerk

15.1.3 Jeugdstem (vertrouwenspersonen) 

15.1.4 Transitieteam Mondriaan 

15.2 Innovatieve praktijken en initiatieven 

15.2.1 @ease 

15.2.2 Garage2020 

15.2.3 Genderpraatjes 

15.2.4 Join Us 

15.2.5 Redesigning Relapse 

15.2.6 Samen Blokje Omdenken 

15.2.7 StroomOP 

15.2.8 Superbrains

15.2.9 Transformers Community

15.2.10 WachtVerzachter

Lijst van gebruikte afkortingen

Literatuur

Bijlagen 

Bijlage 1 Ondersteunende methodieken

Bijlage 2 Verdiepingsgesprekken

Bijlage 3 Evaluatievragenlijsten

Bijlage 4 Positieve gezondheid en dimensies van herstel

Bijlage 5 Onderwerpen voor psycho-educatie 

Bijlage 6 Vragenlijst bij de roos van Leary 

Bijlage 7 Destigmatiseren voor jongeren 

Bijlage 8 Ontspanningsoefeningen 

Bijlage 9 BRAVO-criteria voor een gezonde leefstijl

Bijlage 10 Intervisiemethodieken

Bijlage 11 Nuttige links

De redactie