Geïntegreerd pedagogisch handelen
In voortgezet onderwijs en beroepsonderwijs
Als leraar in het voortgezet en beroepsonderwijs heb je niet alleen (vak)didactische, maar zeker ook goed ontwikkelde pedagogische overtuigingen, kennis en vaardigheden nodig. Uitgangspunt van Geïntegreerd pedagogisch handelen is dat onderwijs een complex proces van communicatie en interpretatie is, waarin het oordelen en handelen van de leraar een cruciale rol speelt. Het gaat in het onderwijs niet alleen om cognitief leren en het verwerven van kennis en vaardigheden, maar ook om het stimuleren en faciliteren van de persoonlijke, culturele, sociale en ethische ontwikkeling van leerlingen. Dit boek levert de inzichten en handvatten die je nodig hebt om inspirerend, effectief en verantwoord de pedagogische opdracht van het onderwijs in te vullen en vorm te geven.
Inhoud
Het eerste hoofdstuk gaat over de visie op geïntegreerd pedagogisch handelen in de klas en de drie dimensies daarvan. In hoofdstuk 2 wordt de pedagogische opdracht van het onderwijs besproken. In hoofdstuk 3 staat het pedagogisch klimaat centraal: het creëren van een veilige en stimulerende leeromgeving en pedagogische tact. In hoofdstuk 4 komt de pedagogisch-didactische dimensie van het onderwijzen aan de orde. In hoofdstuk 5 leer je hoe je beter omgaat met leerlingen die een zorgbehoefte hebben en met verschillen in de klas. Omdat je het als leraar niet alleen doet, wordt in hoofdstuk 6 het pedagogisch partnerschap met ouders behandeld. Ten slotte wordt in hoofdstuk 7 het pedagogisch handelen in een bredere maatschappelijke context geplaatst.
Sinds de eerste druk heeft de pedagogische benadering in het voortgezet en beroepsonderwijs aanzienlijk meer aandacht gekregen, onder andere door het werk van Gert Biesta en de toegenomen nadruk op burgerschapsvorming. Deze ontwikkelingen zijn in deze nieuwe druk meegenomen. Het boek is geactualiseerd op basis van nieuwe beleidsontwikkelingen, nieuwe literatuur, en nieuw onderzoek over persoonsvorming, pedagogische tact en kansengelijkheid. Ook worden nieuwe concepten en aanpakken besproken, zoals pedagogische onderbreking, persoonswording (subjectificatie) en agency.
Voor wie
Geïntegreerd pedagogisch handelen is bedoeld voor studenten aan de eerste- en tweedegraads lerarenopleidingen, maar ook voor leraren en zij-instromers in het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs.
Opbouw van dit boek
1 Pedagogisch handelen in voortgezet en beroepsgericht onderwijs
1.1 De pedagogische rol van de leraar
1.2 Kwalificatie, socialisatie, persoonswording
1.2.1 De theorie
1.2.2 Langlopende processen
1.2.3 De praktijkuitdaging
1.3 Drie dimensies van pedagogisch handelen
1.3.1 De pedagogische opdracht als onderwijsdoel
1.3.2 Pedagogisch klimaat (pedagogiek als proces)
1.3.3 Pedagogisch-didactisch handelen
1.4 De pedagogische bekwaamheid van leraren
1.5 Onderwijs in breder perspectief
1.6 Opleiding en visieontwikkeling
1.7 Samenvatting
2 De pedagogische opdracht als onderwijsdoel
2.1 Smalle of brede opdracht?
2.2 Morele en sociaal-culturele aspecten
2.2.1 Patronen in identiteitsontwikkeling
2.2.2 Ecologische systeemtheorie
2.3 Waardegericht onderwijs
2.4 Burgerschapsvorming
2.4.1 Democratisch burgerschap
2.4.2 Kritisch burgerschap
2.4.3 Burgerschapsvorming in het voortgezet onderwijs
2.4.4 Burgerschap in het beroepsonderwijs
2.4.5 Meetinstrument burgerschap
2.4.6 Leerlingenparticipatie
2.5 Seksuele vorming
2.6 Beroepssocialisatie en beroepsidentiteitsontwikkeling
2.6.1 De vormende werking van beroepsonderwijs
2.6.2 Loopbaan- en studiekeuzes
2.6.3 Leren in en van de praktijk
2.7 Brede vorming (bildung)
2.7.1 Brede vorming en ontwikkeling van leerlingen en leraren
2.7.2 Interculturele dialoog
2.7.3 Cultureel oordeelsvermogen
2.7.4 Ecologische verantwoordelijkheid
2.8 Samenvatting
3 Het pedagogisch klimaat
3.1 Pedagogische bekwaamheid en pedagogische tact
3.2 Pedagogisch handelingsrepertoire
3.3 Interactie en communicatie
3.3.1 Bewust vormgeven van interactie in een diverse klas
3.3.2 Zelfreflectie bij leerlingen bevorderen
3.3.3 Gemeenschapsvorming
3.4 Motivatie en hoge verwachtingen
3.4.1 Motivatie
3.4.2 Hoge verwachtingen
3.5 Les- en klassenorganisatie
3.5.1 Regels opstellen en handhaven
3.5.2 Vragen stellen
3.5.3 Samenstelling van groepen
3.5.4 Omgaan met onderbreking
3.6 Pesten
3.7 Orde organiseren
3.7.1 Lastige en belangrijke ordeproblemen
3.7.2 Straffen en belonen
3.8 Samenvatting
4 Pedagogisch-didactisch handelen in de leeromgeving
4.1 Leren en ontwikkelen
4.1.1 Behaviorisme
4.1.2 Cognitivisme
4.1.3 (Sociaal) constructivisme
4.1.4 Brein en leren
4.2 Onderwijsvernieuwing vanuit pedagogisch perspectief
4.2.1 De pedagogische inspiratie van ‘traditionele vernieuwers’
4.2.2 Actuele vernieuwers
4.3 Pedagogiek van het leren
4.3.1 Effectieve didactiek
4.3.2 Samenwerkend leren
4.4 Differentiëren
4.5 Zelfregulering
4.5.1 Zelfregulerend leren
4.5.2 Scaffolding
4.6 Coaching en feedback
4.7 Brede talentontwikkeling
4.7.1 Taal
4.7.2 Vreemde talen
4.7.3 (Toegepaste) wiskunde
4.7.4 Mens en maatschappij
4.7.5 Burgerschap
4.7.6 Digitale geletterdheid
4.7.7 Mens en natuur
4.7.8 Kunst en cultuur
4.7.9 Bewegen en sport
4.7.10 Brede vaardigheden
4.7.11 Beroepsonderwijsdoelen
4.8 Samenvatting
5 Inclusief onderwijs
5.1 Passend onderwijs
5.2 Handelingsgericht werken
5.3 Omgaan met gedragsproblemen
5.3.1 Persoonlijke opvattingen
5.3.2 Noodzakelijke kennis en inzichten
5.3.3 Omgaan met gedragsproblemen
5.3.4 Leerlingen onder elkaar
5.4 Adaptieve didactiek
5.5 Zorgstructuur op school
5.6 Samenvatting
6 Pedagogisch partnerschap – ouders in beeld
6.1 Ouderbetrokkenheid
6.2 Educatief partnerschap
6.3 Kritiek op en ondersteuning bij het opvoeden door de ouders
6.4 Educatief partnerschap met ouders: praktische mogelijkheden
6.5 Partnerschap met ouders in de lerarenopleiding
6.6 Samenvatting
7 De maatschappelijke context van pedagogisch handelen
7.1 Opvoeden en onderwijzen in een veranderende maatschappij
7.2 Veranderende jeugd
7.2.1 Meer heterogeniteit
7.2.2 Meer persoonlijke en sociale problematiek
7.2.3 Sociale media
7.3 Ontwikkelingen in het onderwijssysteem
7.3.1 Leer- en kwalificatieplicht
7.3.2 Maatschappelijke ongelijkheid, selectie en segregatie in het onderwijs
7.3.3 Vmbo
7.3.4 Mbo
7.3.5 Brede school
7.4 Tot slot
Literatuur
Register
Over de auteur
Ook interessant
