Digitaal toetsen: de voor- en nadelen op een rij
Van invoeren naar analyseren
Het spreekt wellicht voor zich, maar digitale toetsen leveren in de eerste plaats een grote tijdsbesparing op. Je hoeft de toetsen niet meer handmatig na te kijken, de scores niet meer handmatig in te voeren en alle analyses, op individueel, groeps- en schoolniveau, zijn direct beschikbaar. Niet alleen is dit minder foutgevoelig, je houdt hierdoor ook meer tijd over voor de daadwerkelijke analyse van de rapportages. Zo kun je je onderwijs sneller aanpassen aan de behoefte van je leerlingen.
Voordelen van digitaal toetsen voor de leerling
Digitale toetsafnames zijn niet alleen voor de leerkracht, maar ook voor leerlingen zelf herkenbaar. De wereld om hen heen wordt steeds digitaler en zo ook de lesstof in het onderwijs. Veel lesmethodes zijn al volledig of deels digitaal; dus waarom de volgtoetsen niet? Daarnaast worden ook in het voortgezet en hoger onderwijs toetsen steeds vaker op een computer of tablet afgenomen. Met digitale leerlingvolgtoetsen kunnen leerlingen hier alvast aan wennen.
Gelukkig blijkt uit onderzoek dat het gebruik van ICT in het onderwijs voor een hogere motivatie zorgt bij leerlingen. Digitaal toetsen brengt ook voor kinderen met een speciale zorgvraag voordeel met zich mee. In veel gevallen kan namelijk het scherm worden aangepast aan de behoefte van de leerling. Voor leerlingen met dyslexie kan bijvoorbeeld de voorleesfunctie ingezet worden en voor kinderen met een ernstige visuele beperking kan de brailleleesregel gekoppeld worden aan de toets.
Het effect van lezen van een scherm
Maar er is een vraag die bij veel leerkrachten speelt wanneer het gaat om digitaal toetsen… Dat weten auteurs Madelon van den Boer en Sebastián Aravena als geen ander. Zij zijn expert op het gebied van lezen en spellen en de auteurs van Effectief lees- en spellingonderwijs: “Lezen kinderen beter van een scherm dan van papier? Deze vraag krijgen we heel vaak uit de praktijk. Je merkt dat dingen veranderen in het onderwijs en het is logisch dat daar vragen over komen. Mensen willen weten of het een goede verandering is of niet.”
Al sinds de vroege jaren ’90 buigen onderzoekers zich over het vraagstuk. Je zou denken dat de bevindingen van toen niet meer relevant zijn. Computers zagen er heel anders uit, de ontwikkeling van tablets stond nog in de kinderschoenen en er waren nog geen e-readers en smartphones.
Toch vinden onderzoekers van nu, ondanks de enorme technologische vooruitgang van de afgelopen decennia, hetzelfde als de onderzoekers van toen. Overzichtsstudies zijn dan ook eensgezind: lezers blijken efficiënter te lezen van papier dan van een scherm (Clinton, 2019).
Overzichtsstudies zijn dan ook eensgezind: lezers blijken efficiënter te lezen van papier dan van een scherm
Sebastián: “Deze efficiëntie zit hem niet in de leessnelheid, het zit hem in het begrip. Na het lezen van papier hebben lezers namelijk een beter begrip van de gelezen tekst dan wanneer dezelfde tekst van een scherm gelezen is.”
Madelon: “Uiteraard wordt dit effect niet bij 100% van de onderzoeksgroep teruggevonden. Uit een recent onderzoek bleek 70% beter te lezen van papier (Halamish & Elbaz, 2020). Daarmee zeg je impliciet ook dat 30% beter leest van een scherm.” Overigens kunnen leerlingen zelf wel denken dat ze de tekst even goed begrijpen, maar dit is geen betrouwbare graadmeter. Uit onderzoek blijkt namelijk dat lezers zich niet bewust zijn van het effect.
Het is nog onduidelijk wat maakt dat de ene leerling beter van papier leest en de andere beter van een scherm. Het lijkt niet samen te hangen met voorkeur of de hoeveelheid computergebruik. Mogelijk komt het doordat kinderen het digitale scherm associëren met een leesstrategie die meer gericht is op vluchtig lezen en scannen, omdat ze dat ook op social media doen. Boeken zouden meer geassocieerd worden met serieus lezen. Het kan dus een goed idee zijn om met je leerlingen aandacht te besteden aan leesstrategieën voor digitaal lezen en ze bewust te maken van hun handelen.
Overstappen naar digitaal toetsen?
Denk je erover om over te stappen naar digitaal toetsen? Zorg er dan voor dat je als team een goed plan hebt uitgedacht. Is er genoeg apparatuur? Weten de leerkrachten de apparaten te bedienen? Is de Wifi sterk en stabiel genoeg? Wat wordt de nieuwe werkwijze? En hoe gaan we overstappen? Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen om te starten met het digitaal toetsen van enkele vaardigheden in een paar klassen.
Zijn je kinderen niet gewend om digitaal te werken? Dan moet je je realiseren dat het wellicht geen goed idee is om alle toetsen direct digitaal af te gaan nemen. De kinderen moeten dan eerst wat digitale ervaring opdoen. Vooral in de onderbouw zijn misschien nog niet alle leerlingen klaar om de toetsen digitaal te maken.
Denk ook goed na over de opstelling bij het afnemen van digitale toetsen. Stiekem de rekenmachine of het internet openen op de computer gaat makkelijker wanneer leerlingen op computers werken. Daarnaast zijn leerlingen ook minder snel geneigd om kladpapier/uitrekenpapier te gebruiken wanneer ze opgaven op een computer maken. Ten slotte is het bij een Spellingtoets op de computer nog de vraag of kinderen spel- of typefouten hebben gemaakt. Zoals we hierboven lazen, is de cognitieve verwerking bij schrijven namelijk anders dan bij typen.
Scannen, klikken, doorgaan
Digitaal toetsen heeft dus veel voordelen en kan een hele goede keuze voor jullie school zijn. Maar wees je bewust van de effecten. Doe er je voordeel mee en… Tip! Het klinkt misschien wat tegenstrijdig, maar vertel je leerlingen niet over de leuke vervolgtaak na de (digitale) toets. Het klikken en scannen bij digitale toetsen brengt met zich mee dat leerlingen misschien de neiging hebben om sneller dan gewenst door een toets te klikken. Met alle gevolgen van dien.
Het grote voordeel van de Boom LVS toetsen
De toetsen van het Boom LVS kunnen zowel op papier als digitaal worden afgenomen. Beide toetsen zijn identiek; het enige verschil is de afnamewijze. Hierdoor kun je de afnames van zowel de papieren als digitale afnames in een groepsrapport uitdraaien. Zo kun je echt op individueel niveau bepalen wat beter past bij een leerling; digitaal of papier. Ook kun je zo zelf bepalen vanaf welke groep je digitaal gaat toetsen zonder de doorlopende groeigrafiek te doorbreken.
