Dat doe je toch niet alleen?!
Van zelfregulerend leren naar samen (regu)leren
Was jij vroeger eigenaar van je leerproces? Was jij een autonome, intrinsiek gemotiveerde, doelgerichte, reflectieve, zelfsturende student met volledige regie over je eigen leerproces?
Waarschijnlijk niet. Toch komen we deze aspecten vaak tegen in de visies van opleidingen. De gemene deler: zelfregulerend leren. Maar hoe ‘zelf’ is dat eigenlijk? Onze stelling is simpel: Dat doe je toch niet alleen?! Leren ontstaat in een onderwijscontext veelal vanuit sociale interactie. Dit betekent dat iedereen leert én dus ook dat leren reguleert - van student tot docent. Daarbij komt dat we niet alleen ons eigen leerpad reguleren, maar ook dat van de ander - en omgekeerd. Daarom kun je beter spreken van ‘co-regulerend leren’.
Dit boek kadert dit principe (en aanverwante concepten) en maakt ze praktisch: Hoe ontwerp je onderwijs met co-regulatie als uitgangspunt? En hoe geef je dat didactisch vorm in je dagelijkse praktijk? Het boek biedt concrete handvatten en sprekende casuïstiek om dit goed te doen. Want let op: te veel sturing drukt de motivatie de kop in, te weinig sturing resulteert in doelloos zwemmen zonder grip op het leerproces. Co-regulatie biedt het kader tot balans.
Over de auteurs
Barend Last is bestsellerauteur, docent, en veelgevraagd spreker op het gebied van onderwijsinnovatie. Eerder schreef hij de succesvolle boeken ‘Chatten met Napoleon’ en ‘Blended Learning in de praktijk’.
Derk Bransen promoveerde aan de Universiteit Maastricht op het onderwerp 'reguleren van werkplekleren' in de geneeskundeopleiding en werkt momenteel als co-creatie manager bij Education Lab NL.
Boeken van Barend Last
Inhoud
Voorwoord 5
Inleiding 13
Ons paradigmatisch vertrekpunt 23
Deel 1 KERNPRINCIPES 25
1 (Regu)leren doe je niet alleen 27
1.1 De complexe en sociale dynamiek van leren reguleren 27
1.2 Het belang van netwerken 29
1.3 Coregulatienetwerken 31
1.4 Reguleren van leren, hoezo eigenlijk? 33
2 Drie vormen van reguleren van leren 37
2.1 Zelfregulerend leren 37
2.2 Teamregulatie 41
2.3 Coregulatie 44
2.4 Een netwerkperspectief op integratie van regulatievormen 47
3 Gedeelde taal 51
3.1 Onvoldoende begrip van concepten 51
3.2 Evidence-informed werken 53
Concept 1: Motivatie 55
Concept 2: Eigenaarschap 58
Concept 3: Regie over het leerproces 61
Concept 4: Scaffolding en de zone van naaste ontwikkeling 62
Concept 5: Metacognitie 65
Concept 6: Feedback, monitoring en reflectie 67
Concept 7: Expliciete (directe) instructie 71
3.3 Integratie van alle concepten 73
Deel 2 ONTWERP EN UITVOER IN DE PRAKTIJK 77
4 Reguleren van leren in onderwijsontwerp 79
4.1 Over (blended) onderwijsontwerp 79
4.2 Kernprincipes 83
Principe 1: Authenticiteit 83
Principe 2: Personalisatie 90
Principe 3: Controle 94
Principe 4: Ondersteuning 98
Principe 5: Interactie 101
Principe 6: Reflectie 107
Principe 7: Kalibratie 112
4.3 Rekening houden met effectieve leerstrategieën 114
4.4 Reguleren van leren op curriculumniveau 121
4.5 Van theorie naar praktijk 125
5 Toetsing als katalysator voor het reguleren van leren 131
5.1 De functie(s) van toetsing 131
5.2 Toetsing inzetten voor het reguleren van leren 133
5.3 Toetsvormen voor het in kaart brengen van regulerend vermogen 135
5.4 Van diagnose naar gerichte ondersteuning 145
5.5 Toetsing als middel om coregulatie te stimuleren 150
5.6 Af en toe moet je ook beoordelen 152
6 Reguleren van leren in directe interactie 159
6.1 Coregulatie in (leer)gesprekken 159
6.2 Practice what you teach 162
6.3 Taakanalyse 164
6.4 Coregulatie rondom een specifieke taak 165
6.5 Hulp bij plannen 168
6.6 Expliciete en impliciete instructie 170
6.7 De rol van feedback 174
6.8 Ontwikkel je eigen toolbox 179
6.9 Directe interacties in samenhang 180
7 Reguleren van leren vanuit de onderwijsomgeving 185
7.1 De onderwijsomgeving als meer dan alleen decor 185
7.2 Waarom we het woord ‘leeromgeving’ niet gebruiken 186
7.3 Duwtjes in de rug (nudging) 187
7.4 De fysieke onderwijsomgeving inrichten 191
7.5 De digitale onderwijsomgeving inrichten 198
7.6 Digitale tools inzetten voor het reguleren van leren 202
7.7 Denk breed 207
8 De do’s en don’ts van doelen 211
8.1 Leerdoelen als fundament 211
8.2 Soorten doelen 214
8.3 De kunst van het formuleren van leerdoelen 217
8.4 Leerdoelen bij het reguleren van leren 221
8.5 Risico’s en valkuilen 222
8.6 Leerdoelen als kompas 224
9 Netwerken als broedplaats voor regulatie 227
9.1 Wat zijn coregulatienetwerken ook alweer? 227
9.2 Visualiseren van je coregulatienetwerk 228
9.3 Samen visualiseren in een buddysysteem 230
9.4 Jouw plek in jouw netwerk 231
9.5 Teamnetwerken 232
10 Coregulatie en teamregulatie in docentprofessionalisering 237
10.1 De paradox van een leven lang ontwikkelen 237
10.2 Een andere benadering 238
10.3 Van isolatie naar collaboratie 239
10.4 Lesson study 240
10.5 Intervisie en reflectief handelen 243
10.6 Effectieve observaties 245
10.7 Microteaching 247
10.8 Co-teaching 247
10.9 Professionele leergemeenschappen als integrale aanpak 249
10.10 Samen groeien 254
11 Risico’s in de praktijk 259
11.1 Waarom zijn er risico’s? 259
11.2 Overzicht van risico’s 260
11.3 Over ontdekkend leren 267
11.4 Bezint eer ge begint 269
11.5 Voortdurende dialoog 271
Deel 3 PRAKTISCHE CASUÏSTIEK 273
Casus 1 – Coregulatie en teamregulatie in flexibel onderwijs (hbo) 275
Casus 2 – Grip op je onderwijs met hulp van technologie (mbo) 280
Casus 3 – Coregulatie in het geneeskundecurriculum (wo) 287
Casus 4 – Werken aan professionele vaardigheden in de sportsector (hbo) 292
Casus 5 – Assessment als informatiebron voor reguleren van leren (hbo) 296
Casus 6 – Team-based learning als instrument voor coregulatie (wo/hbo/mbo/vo)301
Casus 7 – Reguleren van leren in ontwikkeltraject ‘Just-In-Time’ (mbo) 305
Slotwoord 311
BIJLAGEN 313
Bijlage 1 – Definities belangrijkste concepten 315
Bijlage 2 – Strategieën voor zelfregulerend leren 319
Bijlage 3 – Gedragsindicatoren voor zelfregulerend leren 323
Bijlage 4 – Checklist zelfregulatie in onderwijsontwerp 325
Bijlage 5 – Gespreksleidraad coregulatie 329
Bijlage 6 – Zelfevaluatielijst voor zelfeffectiviteit (self-efficacy) 331
Bijlage 7 – Feedbackreflectieformulier 333
Bijlage 8 – Toetsingsrubriek voor regulatievaardigheden 334
Bijlage 9 – Rubriek voor zelf- en peerevaluatie 335
Bijlage 10 – Gevalideerde vragenlijsten 337
Bijlage 11 – SMART-leerdoel formuleren 338
Bijlage 12 – Tool voor netwerkvisualisatie 339
Bijlage 13 – Checklist risico’s en aandachtspunten voor implementatie 340
Register 343
Literatuur 345
Totstandkoming 357
Over de auteurs 359
Dankwoord 360
Ontdek de kracht van co-regulatie in het onderwijs
Zelfregulerend leren begint samen: schrijf je nu in voor de online masterclass co-regulatie
Earlybird korting
Barend en Derk over 'Dat doe je toch niet alleen?!'
Docentprofessionalisering
Deze uitgave is bedoeld ter bevordering van de eigen professionalisering als docent. Voor deze titel is het niet mogelijk om een gratis beoordelingsexemplaar aan te vragen.
Samen met je team dit boek lezen en profiteren van korting?
Bij een bestelling vanaf 10 exemplaren is een korting mogelijk! Neem contact met ons op via advies@boom.nl voor de mogelijkheden.
Altijd op de hoogte van ons aanbod docentprofessionalisering? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief!
Ook interessant
