Het belang van technisch lezen op school

Wat is technisch lezen?

Met technisch lezen bedoelen we de vaardigheid van het leren herkennen van letters en lettercombinaties en deze te verbinden tot woorden, zinnen en uiteindelijk een hele tekst.

Maar hoe leg je dat uit? Technisch lezen is voor de meeste volwassenen heel vanzelfsprekend, heb je wel eens geprobeerd om een tekst niet te lezen? Dat is misschien een gekke vraag, maar probeer de vorige zin nog maar eens te bekijken zónder hem te lezen. We hoeven een woord maar te zien en we herkennen de letters die het woord en de zin vormen. Wanneer je als kind met begint met leren lezen, kun je dit nog niet automatisch; je kunt nog niet technisch lezen.  

Waarom is technisch lezen belangrijk?

Technisch lezen is een heel belangrijke vaardigheid. Het is de voorwaarde voor en springplank naar het begrijpend lezen; een vaardigheid die voor de rest van het leven van groot belang is. Heeft een kind moeite met technisch lezen, dan heeft deze ook meer moeite met begrijpend lezen. Kinderen hebben deze vaardigheid nodig om zichzelf te ontwikkelen en veilig mee te doen in de maatschappij.

Hoe leert een kind technisch lezen?

De voorbereiding

Voordat kinderen leren lezen, is het van groot belang om ze stap voor stap voor te bereiden op het leerproces. Dit begint al in een vroeg stadium, nog voordat ze daadwerkelijk beginnen met het lezen van woorden en zinnen. Een goed voorbereidingsproces zorgt ervoor dat kinderen de nodige vaardigheden en kennis ontwikkelen die hen in staat stellen om later succesvol te leren lezen.

Zo is het belangrijk om al vanaf jonge leeftijd de interesse en motivatie voor leren lezen te laten groeien. Daarnaast kun je inzetten op andere voorlopers zoals woordenschat, klankbewustzijn en letterkennis.

Wil je weten hoe je hierop inzet? In het boek Effectief lees- en spellingonderwijs worden verschillende handvatten besproken. 

Starten met lezen

Wanneer kinderen starten met lezen ziet een woord als poes er ongeveer zo voor ze uit: hYfp. Het lijkt haast een onmogelijke opgave. Gelukkig beginnen kinderen niet helemaal blanco. Ze hebben al een behoorlijke woordenschat opgebouwd waar ze op kunnen voortborduren. De woorden die ze al kennen liggen met concept en uitspraak al in hun geheugen opgeslagen. Wanneer kinderen leren lezen, gaan ze hier een nieuw element aan toevoegen: het schrift.

Taalontwikkeling; met name de woordenschat, vormt dus een belangrijke basis voor het lezen. Dat is ook de reden dat kinderen jonger dan 5 jaar vaak nog niet leesrijp zijn. Op die leeftijd kent een kind zo’n 1.500 tot 1.600 woorden. En wanneer een kind de uitspraak en betekenis van een woord nog niet kent, kan de geschreven vorm nergens aan worden gekoppeld in het geheugen.

Van letters naar woorden naar teksten

De ontwikkeling van leesvaardigheid kent een aantal fasen. Kinderen starten met de klank-tekenkoppeling. Dat is de basis van de leesvaardigheid. Wanneer ze dit onder de knie hebben moeten kinderen vertrouwd raken met de schrijfwijze van hele woorden of delen van woorden. Dit noemen we woordbeelden.

Wanneer de geschreven vorm van een woord(deel) is opgeslagen in het geheugen, kunnen kinderen woorden voortaan in zijn geheel lezen vanuit het geheugen en de delen snel aan elkaar plakken (hakken en plakken). Zo wordt het verklanken van woorden sneller en efficiënter vervangen door directe herkenning.

Oefenen, oefenen, oefenen

Maar enkel het beheersen van de vaardigheid technisch lezen is niet genoeg. Het is belangrijk dat het ook vlot en nagenoeg geautomatiseerd gebeurt. Want als het technisch lezen zelf teveel inspanning kost, dan blijft er minder werkgeheugen over voor het daadwerkelijk verwerken van de informatie. Een verminderde technische leesvaardigheid, heeft dus grote impact op het begrijpend lezen. Aangezien begrijpend lezen in alle schoolse vakken, zoals wereldoriëntatie en rekenen, een grote rol speelt, is het van groot belang dat technisch lezen goed geautomatiseerd wordt.

Wist je dat je om een expert te worden, of dit nu in schaken of piano spelen is, gemiddeld 10.000 oefenuren moet maken? Dat geldt ook voor de vaardigheid lezen. Het leren lezen vraagt dus een flinke inspanning, niet alleen van leerlingen, maar ook van ouders, leerkrachten en andere onderwijsprofessionals.

Hoe volg je leerlingen?

Leesvaardigheid is een heel stabiele vaardigheid. De leesvaardigheid op jonge leeftijd bepaalt in grote mate de leesvaardigheid op latere leeftijd (Verhoeven & Van Leeuwe, 2009, in: Effectief lees- en spellingonderwijs). Dat geldt zowel voor sterke als voor zwakke lezers. En dus is het belangrijk om op tijd zicht te krijgen op de ontwikkeling en het vaardigheidsniveau van kinderen.

Maar ondanks dat het een heel stabiele vaardigheid is, is het belangrijk om de kinderen gedurende de hele basisschoolperiode te blijven te blijven volgen op hun leesvaardigheid. Leesproblemen kunnen ondanks een goede start alsnog in de midden- of bovenbouw ontstaan, bijvoorbeeld doordat leerlingen het hogere leestempo niet goed aankunnen of doordat ze moeite hebben met de langere en moeilijkere woorden die ze dan moeten gaan lezen.

Welke toetsen kan ik gebruiken om technisch lezen te volgen?

Om technisch lezen te toetsen, zijn er meerdere instrumenten beschikbaar op de markt. Het is daarbij goed om een onderscheid te maken tussen drie verschillende aspecten: woordlezen, tekstlezen en pseudowoorden, ook wel nonsenswoorden genoemd. Op dit moment zijn de volgende goedgekeurde toetsen beschikbaar:

Woordlezen

·       Boom LVS Technisch Lezen Woorden (Een Minuut Toets)

·       Boom 3DM Dyslexie

·       Cito DMT

Tekstlezen

·       Boom LVS Technisch Lezen Tekst

·       Cito AVI

Pseudowoordlezen

·       Boom 3DM Dyslexie

·       Pearson EMT & Klepel

Bron: https://www.nkd.nl/onderwijs/veelgestelde-vragen/

Toets je losse woorden of hele zinnen?

De taalvaardigheid en wereldkennis van leerlingen krijgen (vanaf groep 4) steeds meer invloed op de nauwkeurigheid en het tempo waarmee zij lezen. Leerlingen leunen meer en meer op de context van het verhaal om de woorden te begrijpen en kunnen woorden daardoor niet alleen via verklanking of woordbeelden lezen, maar ook door voorspelling op basis van tekstbegrip.

Deze relatie tussen taalvaardigheid en het technisch lezen van teksten is zelfs al zichtbaar bij sterke lezers in groep 3 (Kim et al., 2011). Dit betekent dat goede lezers al vanaf groep 3 verschillende vaardigheden laten zien bij woordlezen en tekstlezen. Daarom is het belangrijk om het lezen van woorden en teksten apart te toetsen.  

Toets technisch lezen met Boom 

Ben je benieuwd naar de technisch lezen toetsen van het Boom LVS? De toetsen Boom LVS-toets Technisch Lezen Woorden en Technisch Lezen Tekst zijn twee aparte toetsen waarin leerlingen wordt gevraagd een tekst dan wel losse woorden hardop voor te lezen. Op deze manier wordt het meest de praktijksituatie benaderd.

Onze toetsadviseurs vertellen je graag alles over de korte en kindvriendelijke toetsen. Wil je meer weten over technisch lezen (en spellen)? In het boekje Effectief lees- en spellingonderwijs vind je antwoord op veel verschillende vragen. Zoals hoe motiveer ik lezen bij kinderen, leren kinderen even goed lezen bij stillezen als bij hardoplezen en moet je leessnelheid trainen.