Achille Mbembe

Achille Mbembe (1957) is een van de grote denkers van het postkolonialisme. Hij studeerde aan de Sorbonne in Parijs en behaalde daar zijn PhD. Op het moment is hij hoogleraar aan de Universiteit van Witwatersrand in Johannesburg, geeft hij over de hele wereld lezingen en schrijft columns in Afrikaanse en Franse dagbladen. Zijn boeken zijn in meerdere talen vertaald en met het geruchtmakende Kritiek van de zwarte rede verscheen bij Boom de eerste Nederlandse vertaling van zijn werk.

Een confronterende spiegel

De boeken van Achille Mbembe houden de lezer een kritische en confronterende spiegel voor. Keer op keer beschrijft Mbembe hoe Afrika door het Westen wordt geconstrueerd als een waanidee, een complex van angsten en fantasieën, en zo verwordt tot de keerzijde van de Westerse medaille. Mbembe onderzoekt onder andere de geschiedenis van de slavernij als product van het mondiale kapitalisme en wat het betekent om tot ‘neger’ gereduceerd te worden.

Marginalisatie

Hoewel Mbembe een meesterdenker van het postkolonialisme is, is zijn perspectief niet beperkt tot dit kader. In Necropolitiek onderzoekt Mbembe hoe groepen in een oprukkende politiek van vijandschap worden gemarginaliseerd en als ongewenst worden bestempeld. Noodtoestanden, uitzonderingen en de valse roep om veiligheid dreigen democratieën te veranderen in dictaturen.

In zijn nieuwste boek, De aarde als gemeenschap (2025), verwoordt Mbembe ook een boodschap van hoop, hoop die van het Afrikaanse continent komt. De Afrikaanse denktraditie biedt inspiratie voor een andere omgang met elkaar, met andere levende wezens en met de planeet. En die is urgent, want volgens Mbembe staan de toekomst van het leven, de rede en de aarde op het spel.

Spinozalens

Achille Mbembe is in november 2025 geëerd met de Spinozalens. De jury prees de rigoureuze, innovatieve en veelomvattende manier waarop Mbembe het thema ‘toekomstbestendige solidariteit’ adresseert. Hij vertolkt zijn ideeën over neokolonialisme, digitalisering, klimaat en racisme met een nauwelijks ingehouden woede en houdt ons, Europeanen, zo een spiegel voor.

_{Foto © VPRO Tegenlicht}