René Descartes

René Descartes (1596 – 1650) was een Franse filosoof en wiskundige. Zijn benadering van het probleem van kennis en de aard van de menselijke geest speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van de filosofie. Hij wordt algemeen beschouwd als de grondlegger van de moderne filosofie. Veel zaken die we vandaag de dag als vanzelfsprekend beschouwen, waren zonder Descartes ondenkbaar geweest, zoals het onderscheid tussen lichaam en geest en het idee dat mensen, in tegenstelling tot dieren, een bewustzijn hebben. Hij was de eerste die het aristoteliasche teleologische wereldbeeld niet alleen verwierp, maar ook verving door een mechanistisch wereldbeeld. Volgens Descartes moeten we om gebeurtenissen te verklaren kijken naar de oorzaak van de gebeurtenis en niet naar het doel van het object. Descartes stelde dat de natuur verklaard moet worden vanuit mathematische wetmatigheden. Deze wetmatigheden maken het mogelijk natuurwetten op te stellen, waarbij concepten als positie, snelheid, kracht en massa van de objecten van belang zijn. De werkelijkheid bevat volgens Descartes dus een inherente redelijke en logische structuur die door het verstand gelezen kan worden. Door deze opvatting over de kenbaarheid van de werkelijkheid wordt Descartes wel gezien als de vader van het moderne rationalisme. Hij zet zich hiermee af tegen stelsels die voornamelijk op openbaring of traditie gebaseerd zijn en roept op alle vooroordelen overboord te gooien. Zijn cogito ergo sum (ik denk, dus ik ben) is het motto geworden van het moderne zelfbewustzijn: de denkende en redenerende, maar ook aan alles twijfelende mens stelt zijn eigen ervaring en zijn eigen oordeel centraal. Descartes woonde en werkte twintig jaar in de Republiek der Zeven Verenigden Nederlanden, waar hij zijn belangrijkste publicaties schreef.

Bron: Bibliotheek Descartes. Uitgeverij Boom