Bekijk ons hele aanbod
Onderwijs
Gezondheidszorg
Juridisch
Management
Geschiedenis & Filosofie
Terug
Paperback
April 2024 | ISBN 9789024464913 | 2e druk | 264 blz.
29,90
Tewerkgesteld
Getuigenissen van de Arbeitseinsatz
Paperback
April 2024 | ISBN 9789024464913 | 2e druk | 264 blz.
29,90
E-book
April 2024 | ISBN 9789024464920
23,90
Omschrijving
Arbeitseinsatz
‘Jij hebt voor de Duitsers gewerkt,’ kregen vele mannen bij thuiskomst te horen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren ruim 500.000 Nederlanders, veelal gedwongen, tewerkgesteld geweest voor nazi-Duitsland in de Arbeitseinsatz. Terug in Nederland kregen velen van hen al snel het gevoel dat ze maar beter hun mond konden houden.
Pijnlijke geschiedenis
Over de lotgevallen van deze mannen is maar weinig bekend. Ze kwamen terug uit ‘het land van de vijand’ met de meest uiteenlopende ervaringen. De een had ondervoed zware graafwerkzaamheden moeten verrichten in de vrieskou en sprak over ‘werken als een slaaf’. Een ander memoreerde dat hij het ‘voor geen goud had willen missen’. Vele mannen maakten zware bombardementen mee en stonden doodsangsten uit in de schuilkelders.
Welke herinneringen gaven de mannen door en waarover zwegen zij liever? Renske Krimp-Schraven sprak tientallen tewerkgestelden en las honderden dagboeken en memoires. In Tewerkgesteld brengt ze de ervaringen met de Arbeitseinsatz tot leven en maakt ze duidelijk hoe de Nederlandse samenleving en de mannen zelf met deze pijnlijke geschiedenis zijn omgegaan.
Over de auteur
Renske Krimp-Schraven is historicus en werkt als onderzoeker aan een gezamenlijk onderzoeksproject van het Nationaal Comité 4 en 5 mei en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies over de herinnering van Nederlanders die in het kader van de Arbeitseinsatz werden tewerkgesteld.
Illustratie omslag door Max Philippi.
Boekpresentatie bij boekhandel Scheltema
Inhoud
Ter inleiding 9
1 De Arbeitseinsatz: een eerste schets 15
Duitsland 16
De Arbeitseinsatz als Europees fenomeen 18
Nederland 23
Het arbeidsbureau 25
Vrijwillig? 30
2 Van werkverschaffing tot razzia’s 37
Fase 1: Arbeitseinsatz als werkloosheidsbestrijding 38
Fase 2: uitkamacties 40
Fase 3: oproep van jaarklassen 46
Fase 4: razzia’s 50
3 Tegenwerken en verzet 63
Beleid en uitvoering van de Arbeitseinsatz 63
Georganiseerd verzet 66
Onderduiken 72
Smoesjes en trucs 76
Straf 78
Kamp Erika 80
Kamp Amersfoort 82
Tegenwerking en verzet in nazi-Duitsland 83
Verlof en vlucht 87
Arbeitserziehungslager 89
4 Nazi-Duitsland als gastland 93
Schrijven 94
De reis en de route 102
Slaven 107
Allerlei werk 109
Wonen 115
Een hoofdrol voor soep 120
Bridgen tijdens de bommenregen 124
Leven als ‘Germanen’ 127
Een beetje vrijheid 134
Intieme relaties 139
5 Na de bevrijding 145
Bevrijding en bevrijders 147
Nog lang niet thuis 151
De Sovjetbezettingszone 154
Repatriëring 156
Verliefd of verloofd 163
Opvang 165
Naar huis 172
Verwijten 178
Doden 181
6 Na de oorlog 183
De strijd tegen verval 185
Een gewillig oor 191
Zelfverwijt 194
Te positief om te delen 196
Psychische klachten op termijn 202
Veertig jaar stilte 205
Een nieuw narratief 206
Actief of passief 210
De VDN 214
De publieke herinneringscultuur 218
Slotbeschouwing 225
Noten 231
Dankwoord 245
Illustratieverantwoording 249
Register 251
Auteur(s)
Reviews 'Tewerkgesteld'
1
0
0
0
0
Indrukwekkend
Jack van Rijn | 21 april 2024
Mijn opa heeft ook in Duitsland moeten werken. Ik weet niets van waar en wat hij heeft moeten doen. Ik was nog maar 10 toen hij overleed. Toen ik ouder was geworden voor serieuze vragen of onderwer... Lees meer
Mijn opa heeft ook in Duitsland moeten werken. Ik weet niets van waar en wat hij heeft moeten doen. Ik was nog maar 10 toen hij overleed. Toen ik ouder was geworden voor serieuze vragen of onderwerpen werd door mijn vader gesteld: over deze periode heeft opa niets verteld!
Ik denk dat hij veel vernederd zal zijn door de nazi's en heel zwaar werk heeft moeten doen: zijn lengte was 2 meter!
Dat deze 500.000 mannen pas begin jaren negentig ook als slachtoffer van WO2 zijn erkend is te laat.
Maar vooral dat zij werden beschuldigd voor het helpen van de nazi's is voor 99% onterecht. Zij werden opgeroepen of met razzia's opgepakt voor het werken in Duitsland. Er waren maar weinig mannen die het gemakkelijk hebben gehad.
Nu heb ik een beter beeld van wat er gebeurde in Duitsland en vooral de lastige situaties die zij kregen toen ze terug konden komen. Lees minder
Bedankt voor je beoordeling.
In de media
‘Zwijgende vaders en Tewerkgesteld zijn twee totaal verschillende boeken over één onderwerp. Door het persoonlijk te maken weet Tim Overdiek de lezer mee te nemen in het verhaal van zijn vader, maar dat verhaal mist hier en daar wel context. Die context kun je dan weer vinden bij Renske Krimp-Schraven. Zij sprak, anders dan Overdiek, ook veel mannen die uit eerste hand vertellen over hun ervaringen. Helaas mist ze de journalistieke pen van Overdiek, waardoor hun verhalen minder diepte krijgen dan die in Zwijgende vaders. Het advies aan wie geïnteresseerd is in het onderwerp is daarom: lees beide boeken, ze vullen elkaar goed aan.’ – NRC ●●●●
‘Tewerkgesteld biedt het beste totaalbeeld: een hele reeks getuigenissen van de mannen die het meemaakten ondersteunen het knappe overzicht van Krimp-Schraven.’ – Trouw
‘Heel toegankelijk, het legt de nadruk op de ervaringen.’ – Historische BoekenCast
Interview in Het Parool: Historica Renske Krimp-Schraven onderzocht de ervaringen van Nederlandse mannen die werkten in nazi-Duitsland: ‘Sommigen hadden het daar best goed gehad’
Interview in de Volkskrant: Na de oorlog was er geen ruimte voor het verhaal van de Nederlandse dwangarbeiders. Daar komt nu verandering in
Interview in De Nieuws BV op NPO Radio 1
Fragment op Historiek: Nederlanders kregen tijdens Arbeitseinsatz als ‘Germaanse broeders’ potentieel beste behandeling
