Verdragen
Over de hulp helpt-mythe
Psychotherapie: een beperkt effect
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat psychotherapeutische behandelingen vaak niet leiden tot blijvende veranderingen. Van de mensen die zich beter voelen na therapie, zou de helft ook zonder therapie hersteld zijn.
Over de hulp helpt-mythe
Dat hulp helpt en meer hulp beter helpt, is een mythe. Toch zijn steeds meer mensen op zoek naar een psychiatrische diagnose, met het idee dat die diagnose toegang geeft tot een behandeling die problemen kan wegnemen. Door vast te houden aan die mythe ondermijnen we het vertrouwen in ons eigen vermogen om psychisch lijden te verdragen. Met als ‘bijwerking’ van therapie: afhankelijkheid van therapeuten, psychologen en psychiaters voor de omgang met onze psychische problemen.
Leer je psychische problemen te verdragen
In Het misverstand psychotherapie stelde arts en systeemtherapeut Flip Jan van Oenen vast dat psychotherapie aan haar plafond lijkt te zitten qua mogelijkheden. In dit boek schetst hij de consequenties hiervan: als therapie de problemen niet kan oplossen of veranderen, zullen we ze moeten verdragen. Gelukkig blijken we dat te kunnen. In Verdragen bouwt hij voort op deze bevindingen en beschrijft hij een aantal praktische verdraagstrategieën.
Het debat dat Van Oenen aankaart, ligt gevoelig. Toch is zijn boodschap hoopvol: ‘Het reddende verhaal is het verhaal waarin we onszelf blijken te kunnen redden.’
Inhoud
Proloog
Voorwoord
Inleiding
Overzicht
1. Onverklaarde therapiezucht
Toename van psychische klachten
Verklaringen
Kanttekeningen
De ggz: van brandweerman tot pyromaan
Verondersteld onvermogen
2. Pijn aan je geest
Wat weten we van psychisch lijden?
Van binnen en van buiten komend onheil
Fysieke pijn
Psychische pijn
Psychologische verklaringen van pijn
Psychobiologische verklaringen van pijn
Maatschappelijke verklaring van psychische pijn
Bewijsbaarheid
Ingevoelde pijn en faalpijn
Conclusie
3. Effecten van therapie
In hoeverre worden cliënten beter van psychotherapie?
Welke therapie werkt het beste?
Wat werkt eigenlijk in psychotherapie?
Is het effect van psychotherapie toegenomen en kan het nog beter?
Mogelijkheden ter verbetering
Invloed van de diagnose
Psychofarmaca
Beperkingen van onderzoek
Conclusie
4. Veranderen, verdragen en klagen
Veranderen
Verdragen
Klagen
De ander in het proces
Verdoven, verdringen en verzetten
Conclusie
5. De drie verdraagstrategieën
Smart delen
Hoop houden
In beweging blijven
Het aangename van verdragen
Conclusie
6. Het verloop van psychische stoornissen
Depressie
Angst
Dwang
Trauma
Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD)
Autismespectrumstoornis
Ernstige psychiatrische stoornissen
Combinaties van stoornissen
Impact van therapie en sudden gains
Positief of negatief?
Fasegebonden
Conclusie
7. Paradigmaverschuiving
De positie van de ggz: het ‘geïnverteerd panopticum’
De ontmanteling van het geïnverteerd panopticum: van genezen naar verdragen
‘Het gaat over’
Paradigmaverschuiving
Conclusie
8. Een transtherapeutische benadering
Een analyse van de effecten van psychotherapie
Stimuleren van copingmechanismen
Narratief
Professionele kwaliteit: ‘er zijn’
Rolmodel
Protocol als ritueel hulpmiddel voor de therapeut
Verdragen is dóórleven
Onderbelicht belang
Conclusie
9. Hoe de therapeut verdraagstrategieën stimuleert
De eerste verdraagstrategie: hoop houden
Aanbieden van therapie is (valse) hoop
De tweede verdraagstrategie: smart delen
De derde verdraagstrategie: in beweging blijven
Geslaagd verdragen?
Conclusie
10. De verrijkende waarde van therapie
Sociaal-culturele verrijking
Sociale meerwaarde van psychologisch begrijpen
Individuele verrijking
Proces
Inhoud
Betrekkingsniveau
Verrijking als middel en doel
Conclusie
11. De geest terug in de fles
De diagnose als bottleneck
Diagnose als verzekering voor compassie
De therapeut als bottleneck
Wat is ‘klaar’?
De maatschappij als bottleneck
Kwantitatieve begrenzing binnen de hulp helpt-mythe
Conclusie
12. De ontketende geest
Inrichting van de ggz in de toekomst
Keuzes voor de toekomst
Een pleidooi voor begrenzen
Wie o wie?
Zelf omgaan met psychische pijn
Conclusie
Dankwoord
Referenties
Over de auteur
De pers over Verdragen
'Ik kan niet anders zeggen dat ik erg blij was om een therapeut dit soort dingen te horen zeggen.'
— Recensie van Verdragen voor Boek Uitroepteken (september 2025)
'Voor iedereen die in therapie zit of ooit gezeten heeft (wie niet, inmiddels?) is dit een heel interessant boek.'
— Francisca Kramer voor SAAR Magazine (juli 2025)
'Is psychotherapie onzin?'
— Annemarie Huiberts over Verdragen in EOS Pysche&Brein (juni 2025)
'Het achterliggende probleem is de maakbaarheidsillusie. We zijn allemaal steeds meer gaan geloven dat gezondheid maakbaar is.'
— Harold Polis interviewt Flip Jan van Oenen voor Weliswaar.be (mei 2025)
'Flip Jan van Oenen is niet de enige in Nederland die de bakens in de ggz wil verzetten. Met zijn boek ‘ Verdragen Over de hulp helpt -mythe’ levert hij een belangrijke bijdrage in het denken over een nieuwe richting. Verplichte kost!'
— Johan Atsma in een boekrecensie voor GGZtotaal (maart 2025)
'Psychotherapie werkt meestal niet, zegt deze oud-therapeut. ‘We moeten weer leren psychische pijn te verdragen’'
— Kaya Bouma interviewt Flip Jan van Oenen voor de Volkskrant (maart 2025)
'Deze therapeut wil dat we minder in therapie gaan'
— Lynn Berger interviewt Flip Jan van Oenen voor De Correspondent (februari 2025)
'Psychotherapie werkt nauwelijks, zegt deze behandelaar. ‘De meeste psychische klachten gaan vanzelf over’'
— Maurice Timmermans interviewt Flip Jan van Oenen voor Trouw (januari 2025)
'We moeten psychisch leed verdragen, want therapie heeft zelden effect'
— Flip Jan van Oenen te gast bij NPO Radio 1, De Nieuws BV (januari 2025).
Reviews 'Verdragen'
Meer boeken van Flip Jan van Oenen
