Leven naast het kamp

'Nauwgezet en levendig.' Annet Bleich in de Volkskrant ****

‘Het knappe van Van Dijk is dat hij geen oordeel velt. Hij beschrijft welke keuzes de bewoners maakten en vooral waarom ze tot die keuze kwamen.’ Vrij Nederland

Hoe gaat een kleine, hechte gemeenschap tijdens de Tweede Wereldoorlog om met een concentratiekamp in de nabijheid van het dorp? Hoe gaat de bevolking om met geweld, massamoord en vervolging?

Aan de rand van het dorp Vught werd in de zomer van 1942 begonnen met de bouw van Konzentrationslager Herzogenbusch, beter bekend als Kamp Vught. Op 13 januari 1943 kwam het eerste gevangenentransport aan. Van het station trok de groep, omringd door gewapende SS’ers en Vughtse politieagenten, door het dorp naar het kamp. De Vughtenaren zagen het allemaal gebeuren.

In Leven naast het kamp komen niet alleen de verzetsmensen en de collaborateurs tot leven, maar ook de zogenaamde zwijgende meerderheid. Hoe gingen deze ‘omstanders’ om met de nabijheid van lijden, massaal geweld en de grote Jodendeportaties? Na de Tweede Wereldoorlog ging het vaak over de vraag ‘goed’ of ‘fout’. De meerderheid van de Vughtenaren was echter geen van beide, maar speelde wel een belangrijke rol. Geen enkele Vughtenaar heeft aan het kamp kunnen ontsnappen.

Boyd van Dijk deed grondig onderzoek naar de ervaringen van de kleine gemeenschap in de oorlogsjaren. Uit onder andere archieven, dagboeken en gesprekken met getuigen komt duidelijk naar voren hoe de bewoners van Vught nauw betrokken raakten bij het kamp.