Zeven quick wins die je lessen leuker en effectiever maken

In een klas waar écht geleerd wordt, is de sfeer zowel levendig als geconcentreerd. Zulke lessen ontstaan niet door meer theorie of meer uitleg, maar door kleine didactische keuzes die jij als docent op elk moment kunt maken. De Hoofd, Hart & Handen-aanpak van onderwijsontwikkelaars Sylvia Bronkhorst en Julika Verhoeven laat zien hoe krachtig en relatief eenvoudig dat soort keuzes zijn. Hieronder delen zij zeven praktische tips die meteen effect hebben in je klas. 

1. Maak zelf de groepjes en doorbreek de bubbel 

Laat studenten niet steeds met hun vrienden samenwerken. Als jij, en niet zijzelf, groepjes of duo’s maakt, doorbreek je vaste patronen. Dat kan eenvoudig via oldschool nummeren of speelser door iedereen te laten opstaan en een duo te laten vormen met iemand die ze die dag nog nauwelijks gesproken hebben. Steeds wisselende groepjes leveren studenten input op vanuit verschillende perspectieven, buiten hun eigen bubbel. Bovendien helpt het bij het creëren van meer binding in de groep, omdat iedereen zich gezien en gehoord voelt. 

2. Doe zelf mee. Studenten volgen jouw voorbeeld 

Studenten doen niet wat je zegt, ze doen wat jij doet. Doe daarom mee met je eigen werkvormen: die salespitch, het lagerhuisdebat, dat rollenspel, het onderzoek naar persoonlijke drijfveren of overtuigingen. Door zelf mee te doen laat je zien dat je onderdeel bent van het leerproces. Jij bekent kleur, en daardoor durven studenten dat ook. Als jij als docent meedoet met je eigen onderwijs verlaagt dat voor je studenten een drempel en verhoogt het hun betrokkenheid. 

3. Maak werktijd expres nét te kort en houd de spanningsboog hoog 

Geef opdrachten en overlegtijd die bewust iets te kort zijn. Dat klinkt contra-intuïtief, maar het werkt. De spanning blijft daardoor hoog en studenten blijven alert. Ze hebben het gevoel dat er méér in zat. Dat houdt ze nieuwsgierig en enthousiast, precies wat je wilt. De energie blijft hoog, de nieuwsgierigheid is gewekt en studenten zijn klaar voor verdieping of plenaire bespreking. 

4. Laat studenten meebepalen hoe de les verloopt en vergroot hun autonomie 

Bestaat je les uit meerdere onderdelen? Laat studenten dan de volgorde bepalen. Dit lijkt onbeduidend, maar het stimuleert hun eigenaarschap. Studenten voelen dat ze invloed hebben en ervaren daardoor meer betrokkenheid. Een gevoel van autonomie groeit door dit soort momenten waarop studenten zelf kunnen sturen. 

5. Start met actie. Doen is het nieuwe denken 

Begin je les eens zonder uitleg. Start met iets doen: een mini-rollenspel, een prototype bouwen, een stroomschema schetsen, een brainstorm op post-its, een kort experiment. Door meteen in beweging te komen ontstaat levendigheid in de les. Dingen gaan mis, dingen gaan goed, en precies dat levert een ervaring op waar je studenten op kunnen reflecteren en waaraan jij vervolgens theorie kunt koppelen. 

6. Zet de toon vóór de les begint 

Zorg dat je voorbereid bent en alles klaarstaat als je studenten binnenkomen: de PowerPoint staat klaar (bijvoorbeeld met ‘Welkom leuke jij’), het lokaal staat in de juiste opstelling, materialen liggen klaar en er klinkt muziek in de ruimte. Een goede voorbereiding geeft je studenten het gevoel dat ze welkom zijn. Dat gevoel van welkom geeft comfort en ontspanning. Dat veilige gevoel vormt de basis voor effectief leren. 

7. Wissel structuur en vrijheid bewust af en creëer een fijne flow 

De kracht van effectieve lessen zit in het ritme: de afwisseling tussen doen, denken, reflecteren, bespreken en verwerken. Een les waarin alles vaststaat verstikt. Een les waarin alles vrij is verzandt. Door duidelijke kaders te geven én ruimte voor eigen invulling voelen studenten zowel richting als autonomie. Afwisseling in tempo, intensiteit, rust en actie, werkvormen en samen of individueel brengt een lesdag in een fijne flow en houdt de energie hoog. 

Tot slot: weinig moeite, veel plezier 

Deze zeven quick wins vragen nauwelijks voorbereiding, maar leveren wel zichtbaar effect op: meer betrokkenheid, meer rust, meer interactie en meer eigenaarschap. Ze helpen je eenvoudig het ritme, de energie en het plezier in je les te brengen die horen bij leren met hoofd, hart en handen.