Tien praktische tips voor zínvol digitaal onderwijs
‘Digitalisering in het onderwijs vraagt niet om méér technologie, maar om zínvolle keuzes.’ Volgens Robert Mol, auteur van Handboek Digitale didactiek, draait het in de klas niet om de nieuwste tools, maar om goed onderwijs. ‘Technologie is pas waardevol als het leren versterkt.’ Hij deelt alvast tien tips om direct mee aan de slag kunnen.
1. Wissel af tussen digitaal en analoog
Niet elke werkvorm hoeft digitaal. Afwisseling houdt lessen fris en effectief. Gebruik technologie alleen waar het iets toevoegt – bijvoorbeeld om leerstof te visualiseren of leerlingen actiever te betrekken. Ook bij AI geldt: zet het in om over AI te leren, maar niet alles hoeft met AI.
2. Maak gebruik van elkaars expertise
Niet iedereen is een technicus – en dat hoeft ook niet. Veel materiaal is al beschikbaar via collega’s of online platforms. Controleer wel de kwaliteit en pas het aan aan je eigen groep. Werk samen: laat leerlingen of studenten zelf digitaal leermateriaal maken, zoals quizzen, flitskaarten of infographics. Zo leren ze door te creëren én bespaar jij tijd.
3. Maak leren zichtbaar
‘Meten is weten’ – maar met verstand. Digitale tools kunnen inzicht geven in wat leerlingen al weten en waar nog behoefte ligt. Dashboards uit tools als Mentimeter of Socrative tonen patronen in kennis en begrip. Toch blijft de observatie van de docent onmisbaar. Technologie biedt data; de docent geeft duiding.
4. Stimuleer interactie
Interactie is de motor van leren. Technologie kan helpen om meer afwisseling en betrokkenheid te creëren, bijvoorbeeld via interactieve dia’s of polls. Maar goede gesprekken en samenwerking blijven net zo belangrijk. Combineer docent-studentinteractie met peer learning en afwisselende werkvormen – digitaal én zonder scherm.
5. Geef ruimte aan anonieme vragen
Soms durven leerlingen geen vragen te stellen uit angst voor oordeel of schaamte. Digitale tools kunnen helpen om die drempel te verlagen. Laat leerlingen via Mentimeter of een ander platform anoniem vragen stellen of antwoorden geven. Zo komen kwesties boven water die anders onbesproken zouden blijven.
6. Differentieer met AI
Differentiatie is een uitdaging: wat voor de één te makkelijk is, is voor de ander te moeilijk. AI kan helpen om lesmateriaal te variëren. Laat een taalmodel op basis van jouw opdrachten eenvoudigere of juist complexere versies maken. Zo kun je sneller inspelen op verschillende niveaus, zonder dat het je extra voorbereidingstijd kost.
7. Experimenteer verantwoord met AI
Generatieve AI biedt kansen, maar ook risico’s. Het kan helpen bij het ontwikkelen van lesmateriaal of het ondersteunen van leerlingen, maar vraagt om een bewuste en kritische inzet. ‘Niks doen is geen optie,’ zegt Mol, ‘maar ondoordacht gebruik ook niet.’ Laat AI dus niet het onderwijs overnemen, maar gebruik het om processen te versnellen en creativiteit te stimuleren.
8. Transformeer je leermateriaal
Met AI kun je bestaand lesmateriaal eenvoudig in een andere vorm aanbieden. Denk aan het omzetten van een tekst naar een podcast, video of interactieve quiz. Tools als NotebookLM van Google kunnen automatisch samenvattingen of overzichten genereren. Toch blijft controle essentieel: AI is niet feilloos en kan auteursrecht of privacy schenden.
9. Werk volgens het mens–machine–mensprincipe
Een gouden regel bij AI-gebruik: de mens blijft eindverantwoordelijk. Jij geeft de opdracht, de machine voert uit, en jij controleert de uitkomst. Een foutje is zo gemaakt. Formuleer dus duidelijke prompts, geef AI een rol (‘jij bent toetsdeskundige’) en controleer altijd of de resultaten kloppen en geschikt zijn voor jouw doelgroep.
10. Bouw je eigen leermiddel met AI
Met de komst van zogenoemde ‘vibe coding’ kunnen docenten zonder programmeerkennis hun eigen educatieve tools laten maken. Van digitale escape rooms tot flitskaarten of woordzoekers – AI kan in enkele minuten interactieve leermiddelen genereren. Dat vraagt wel om overleg met de ICT-afdeling of privacy officer, maar het opent veel creatieve mogelijkheden.
Begin klein, denk groot
Of je nu start met een digitale quiz of een AI-gegenereerde oefening: begin klein. Kies één helder leerdoel, één passende werkvorm en bespreek met je leerlingen wat het heeft opgeleverd. Zo groeit niet alleen de digitale vaardigheid van je klas, maar ook jouw didactische regie.
Robert Mol benadrukt: ‘Technologie is geen wondermiddel, maar een hulpmiddel. Het draait altijd om leren, niet om de tool.’