Praktijkonderzoek in de school
Veel leraren en leraren-in-opleiding voeren praktijkonderzoek uit in hun eigen school en zoeken op systematische wijze naar antwoorden op vragen die hun onderwijspraktijk oproept. Dit leidt tot kennis over en inzicht in de dagelijkse onderwijspraktijk en tot oplossingen voor praktijkproblemen die zij in hun werk signaleren. Praktijkonderzoek is een professionele leerstrategie die beschouwd kan worden als een vorm van kwaliteitszorg die in de praktijk verankerd is. De methodiek kenmerkt zich door een krachtige verbinding tussen onderzoeken en innoveren. Onderwijsprofessionals vormen de motor achter leer- en verbetertrajecten die vanuit de beroepspraktijk ontstaan.
Inhoud
Praktijkonderzoek in de school is in Nederland en België een standaardwerk geworden in de lerarenopleidingen en onderwijspraktijk voor het voorbereiden en uitvoeren van deze vorm van onderzoek. Aan de hand van praktische voorbeelden en technieken zijn de basisprincipes van praktijkonderzoek vertaald naar de beroepspraktijk van het onderwijs vanuit een realistische visie op de waarde die het onderzoek kan hebben voor de school, de leraren, de leerlingen en hun ouders. In de uitgave staan de zeven kernactiviteiten van praktijkonderzoek centraal: oriënteren, richten, plannen, verzamelen, analyseren en concluderen, ontwerpen en rapporteren en presenteren.
Voor wie
Praktijkonderzoek in de school is zowel bedoeld voor aankomende leraren in Nederland en België als voor professionals die al in het onderwijs werkzaam zijn.
Inleiding
Leeswijzer
1 Een inleiding op praktijkonderzoek
1.1 Een positiebepaling van praktijkonderzoek
1.1.1 Het belang van een onderzoekende beroepshouding
1.1.2 Hoofddoelen van onderzoek
1.1.3 Onderzoeksbenaderingen
1.1.4 Een definitie van praktijkonderzoek
1.2 Kernactiviteiten van praktijkonderzoek
1.3 Onderzoeksfuncties
1.3.1 Definiërend praktijkonderzoek
1.3.2 Beschrijvend praktijkonderzoek
1.3.3 Vergelijkend praktijkonderzoek
1.3.4 Evaluerend praktijkonderzoek
1.3.5 Verklarend praktijkonderzoek
1.3.6 Ontwerponderzoek
1.4 Kenmerken van praktijkonderzoek
1.5 Spelregels van praktijkonderzoek
1.5.1 Methodologische kwaliteit en bruikbaarheid
1.5.2 Richtlijnen voor methodologische kwaliteit en bruikbaarheid
1.5.3 Externe validiteit en overdraagbaarheid
1.5.4 Richtlijnen voor overdraagbaarheid
1.6 Samenvatting
1.7 Oefeningen
2 De school als onderzoekscontext
2.1 Specifieke kenmerken van schoolorganisaties
2.2 Niveaus van praktijkonderzoek
2.3 Praktijkonderzoek in relatie tot kwaliteitszorg
2.4 Vormen van betrokkenheid bij praktijkonderzoek
2.5 Ethische aspecten van praktijkonderzoek
2.6 Praktijkonderzoek voor een opdrachtgever
2.7 Kort- en langlopend praktijkonderzoek
2.8 Samenvatting
2.9 Oefeningen
3 Oriënteren
3.1 Aanleidingen voor een praktijkonderzoek
3.2 Een praktijkprobleem signaleren
3.3 De context in kaart brengen
3.4 Een praktijkprobleem kiezen
3.5 Een verkennende probleemanalyse uitvoeren
3.6 Het praktijkprobleem beschrijven
3.7 Opbrengsten vastleggen
3.8 Samenvatting
3.9 Oefeningen
4 Richten
4.1 Op het praktijkprobleem inzoomen en keuzes maken
4.1.1 Het praktijkprobleem afbakenen met behulp van de theorie en praktijk
4.1.2 De keuzes die je maakt verantwoorden
4.2 Het onderzoeksdoel formuleren
4.3 Onderzoeksvragen verkennen
4.4 Een kennisvraag of een ontwerpvraag formuleren
4.4.1 Een kennisvraag formuleren
4.4.2 Een ontwerpvraag formuleren
4.5 De reikwijdte van de onderzoeksvraag bepalen
4.6 De onderzoeksvraag uitwerken in een hoofdvraag en deelvragen
4.6.1 Deelvragen bij ontwerponderzoek
4.6.2 Volgtijdelijkheid van deelvragen
4.7 Richtlijnen voor het formuleren en controleren van de onderzoeksvraag
4.8 Opbrengsten vastleggen
4.9 Samenvatting
4.10 Oefeningen
5 Plannen
5.1 Methoden van dataverzameling bij praktijkonderzoek
5.1.1 Tekstbronnen bestuderen
5.1.2 Observeren
5.1.3 Bevragen
5.1.4 Alternatieve methoden van dataverzameling
5.1.5 Bezoeken
5.2 Methoden van dataverzameling kiezen
5.3 Respondenten selecteren
5.4 Onderzoeksactiviteiten beschrijven en plannen
5.4.1 Onderzoeksactiviteiten beschrijven en plannen in de tijd
5.4.2 Aanvullende onderzoeksactiviteiten bij ontwerponderzoek
5.4.3 Randvoorwaarden beschrijven
5.5 Het onderzoeksplan opstellen
5.5.1 Onderdelen van een onderzoeksplan
5.5.2 Beoordelen van het onderzoeksplan
5.6 Samenvatting
5.7 Oefeningen
6 Verzamelen
6.1 Instrumenten voor dataverzameling
6.1.1 Een instrument voor dataverzameling ontwikkelen
6.1.2 Aandachtspunten bij de uitwerking van instrumenten voor dataverzameling
6.2 Bestuderen
6.2.1 Wijze van bestuderen
6.2.2 Instrumenten bij het bestuderen van tekstbronnen
6.3 Observeren
6.3.1 Wijze van observeren
6.3.2 Instrumenten bij het observeren
6.4 Bevragen
6.4.1 Wijze van bevragen
6.4.2 Instrumenten om een interview uit te voeren
6.4.3 Instrumenten om een vragenlijst of enquête af te nemen
6.4.4 Instrumenten om een toets of test af te nemen
6.5 Alternatieve methoden van dataverzameling
6.5.1 Alternatieve methoden van dataverzameling inzetten
6.5.2 Instrumenten bij alternatieve methoden van dataverzameling
6.6 Bezoeken
6.6.1 Wijze van bezoeken
6.6.2 Instrumenten bij het bezoeken
6.7 Samenvatting
6.8 Oefeningen
7 Analyseren en concluderen
7.1 Van verzamelde data naar analyseresultaten
7.2 Voorgestructureerde data analyseren
7.2.1 Data-analyse bij kijkpunten, observatiepunten en vragen die getallen opleveren
7.2.2 Data-analyse bij gesloten kijkpunten, observatiepunten en vragen
7.2.3 Data-analyse bij beoordelingsschalen
7.2.4 Data-analyse bij gesloten toets- en testvragen
7.3 Minder gestructureerde data analyseren
7.3.1 Data-analyse bij open kijkpunten, observatiepunten en vragen
7.3.2 Visuele of auditieve data analyseren
7.3.3 Data-analyse bij open toets- en testvragen
7.4 Concluderen
7.4.1 Concluderen bij een kennisgericht praktijkonderzoek
7.4.2 Concluderen bij een ontwerponderzoek
7.5 Algemene aanbevelingen
7.6 Samenvatting
7.7 Oefeningen
8 Ontwerpen en innoveren
8.1 Een inleiding tot ontwerponderzoek
8.2 De innovatiecyclus: ontwerpen
8.2.1 Ontwerpideeën genereren
8.2.2 Een beargumenteerde keuze maken voor de best passende oplossing
8.2.3 Het ontwerp verder uitwerken
8.3 De innovatiecyclus: verzamelen, analyseren en concluderen
8.3.1 Data verzamelen tijdens of na afloop van het testen van het ontwerp
8.3.2 Analyseren van de testdata en concluderen of het ontwerp voldoet
8.4 Rapporteren en presenteren bij ontwerponderzoek
8.5 Rapid prototyping
8.6 Samenvatting
8.7 Oefeningen
9 Rapporteren en presenteren
9.1 Onderzoeksresultaten verspreiden en implementeren
9.2 Doelgroepen bepalen en analyseren
9.3 Onderzoeksresultaten verspreiden
9.3.1 Rapporteren
9.3.2 Presenteren
9.4 Implementeren
9.4.1 Kenmerken van de verandering
9.4.2 Veranderingsfasen
9.4.3 Implementatiestrategieën
9.5 Evalueren
9.5.1 Vooruitkijken
9.5.2 Evaluatie en beoordeling van het praktijkonderzoek
9.6 Samenvatting
9.7 Oefeningen
Bijlage A Het gebruik van bronnen
A1 Welke soorten tekstbronnen zijn er?
A2 Hoe vind je geschikte tekstbronnen?
A3 Hoe beoordeel je de bruikbaarheid van tekstbronnen?
A4 Hoe verwijs je naar bronnen?
Literatuur
Register
Over de auteurs
Extra voor studenten:
Bij deze uitgave is additioneel studiemateriaal beschikbaar voor studenten. Deze kun je benaderen via de url in het boek.
Extra voor docenten:
Bij deze uitgave is additioneel docentmateriaal beschikbaar. Het docentenmateriaal bij Praktijkonderzoek in de school bestaat uit de volgende documenten:
- Beoordelen van praktijkonderzoek (PDF en Word);
- Leerlijn praktijkonderzoek (PDF en Word);
- Powerpoint Praktijkonderzoek in de school.
Ben je docent en schrijf je onze uitgave voor, vraag het docentmateriaal aan via advies@boom.nl.
Ook interessant
