Empathie als klinische vaardigheid
Het evenwicht tussen te veel en te weinig empathische interventies
Empathische betrokkenheid is een cruciale klinische vaardigheid waarbij zowel overdaad als tekort aan empathie het therapeutisch proces beïnvloedt, en doelgericht inzetten ervan, samen met inzicht in eigen fluctuaties, het helende effect voor de cliënt versterkt.
We weten het: empathische betrokkenheid van de behandelaar is de belangrijkste variabele in een werkzame therapeutische relatie. De cliënt vaart wel bij diens vaardigheid invoelend en doelgericht te kunnen reageren op zijn of haar emoties en perspectieven. Gelukkig kunnen zelfs onbedoelde empathische verstoringen positief uitwerken. Doorwerking daarvan biedt de cliënt ook mogelijkheden om helende ervaringen op te doen. Maar, zoals vaak: was het maar zo simpel.
Een overdaad aan empathische uitingen kan ontregelend werken als daardoor voor de cliënt de nabijheid te groot wordt of afgeweerde emoties te snel bloot komen te liggen, terwijl een tekort aan empathische interventies hertraumatiserend kan zijn. Aanmoedigend, empathisch zwijgen kan de cliënt als desinteresse en kilheid ervaren.
Met name beginnende therapeuten vermijden nogal eens te confronteren omdat ze dat onempathisch vinden. Ook komt het voor dat ze twijfelen aan hun vakbekwaamheid als ze merken soms niet empathisch op hun cliënt te resoneren. Snappen waarom dat optreedt, helpt een stagnerend therapeutisch proces vlot te trekken. En, eerlijk is eerlijk, als we zelf een periode emotioneel te bezet zijn, wordt onze empathische vaardigheid aangetast.
Kortom, empathische betrokkenheid is een belangrijke klinische vaardigheid waarover veel te ontdekken is. Onder voorzitterschap van em.prof.dr. Frans Schalkwijk staat tijdens dit symposium centraal dat
- empathie een noodzakelijk ingrediënt in een succesvolle behandeling is
- een overdaad aan empathie een helend proces kan bemoeilijken
- je empathische interventies doelgericht kunt inzetten
- je eigen fluctueren in empathisch functioneren samenhangt met het proces
On demand versie
Deze nascholing is een opname van het symposium Empathie als klinische vaardigheid, dat op 31 mei 2024 heeft plaatsgevonden. De presentaties kunnen online gevolgd worden, waar en wanneer je maar wil.
Empathie als klinische vaardigheid: het evenwicht tussen te veel en te weinig empathische interventies
Em.prof.dr. Frans Schalkwijk
Empathie in gestructureerde behandelingen
Peter Daansen
In de cognitieve gedragstherapeutische literatuur kun je vaak lezen dat de juiste toepassing van de technieken in belangrijke mate de therapie-uitkomst bepalen. Aan de functie van empathie wordt nagenoeg geen aandacht geschonken. Dit is een belangrijke omissie. Ook in primair interventie-gefocuste therapeutische stromingen zoals de cognitieve gedragstherapie is de therapeutische relatie van eminent belang. Empathie is een van de factoren die daaraan kunnen bijdragen. In deze presentatie wordt ingegaan op welke functie empathie in gestructureerde behandelingen kan hebben en hoe er psychotherapeutisch gebruik van kan worden gemaakt.
Ik “hoor” daar niet. Over de grenzen van empathie
Marc Hamburger
Wanneer we een ander beter willen leren kennen, hebben we onze empathie nodig om ons in hem te verplaatsen. Maar deze empathie kan stagneren als we in aanraking komen met onverteerde pijn, onverwerkt trauma en angstaanjagende desillusie, in de ander én in onszelf. In deze lezing werp ik een licht op de klinische momenten waarbij de empathie tekortschiet. Wanneer we deze momenten onderkennen, dan kunnen we ernaar handelen en contactbreuk herstellen.
Te empathisch, kan dat? Over te veel empathie in de therapeutische relatie
Drs. Maria Gorlee
Voor een goed verloop van de behandeling is een empathische therapeut essentieel. Toch kan er sprake zijn van te veel empathie, bijvoorbeeld wanneer empathisch begrepen worden door de therapeut de patiënt te veel beangstigt. Soms kan de therapeut ook te veel meegaan met de beleving van de patiënt. In andere gevallen kan het empathisch gedrag van de therapeut verwijzen naar het vermijden van conflicten in de therapeutische relatie.
Waarom kan ik me niet (meer) inleven? Over empathie, pseudo-empathie en empathiemoeheid
Marc Hebbrecht
Vanuit de eigen ervaring als supervisor zal door Marc Hebbrecht worden ingegaan op enkele moeilijkheden op het vlak van empathie in de psychotherapeutische praktijk. Dit kan te maken hebben met de voorgeschiedenis van de therapeut, tegenoverdrachtsproblemen, desillusies, of projectieve identificatie. Er wordt onderzocht waarom empathiemoeheid optreedt in therapeutische relaties. Hoe begrijpen we dat sommige hulpverleners geïnteresseerd zijn in de patiënt maar niet in zichzelf? Bestaat er een teveel aan empathie? Zijn er omstandigheden dat men zich het best niet kan inleven? Is empathie soms schadelijk? En waarom treedt empathiemoeheid op?
De kracht van empathische validatie vanuit een mentaliserend perspectief
Dr. Maaike Smits
In het mentaliserend gedachtengoed staat het belang van ‘de mind in mind hebben’ centraal. De cliënt wordt daarbij in staat gesteld diens eigen mind te overdenken, voelen, en ervaren, en in verbinding te gaan met anderen. Dit wordt onder meer gefaciliteerd door de therapeut die de cliënt in mind heeft, in staat is in diens schoenen te gaan staan, en van daaruit diens beleving te valideren. Empathische validatie wordt in het mentaliserend gedachtengoed als krachtige therapeutische interventie verondersteld die veelal het antwoord vormt op hoe je als behandelaar je cliënt kunt ontmoeten in de gezamenlijke zoektocht van het therapeutisch proces, ook als deze cliënt moeilijk te bereiken is.
Maar, hoe noodzakelijk ook: empathisch valideren is niet eenvoudig. Tijdens deze presentatie staan we stil bij hoe het mentaliserend gedachtengoed ons houvast kan bieden om deze complexiteiten te begrijpen, en bij de noodzaak om ons als therapeuten bewust te zijn van (en te laten verrassen door) de kracht van empathische validatie.
Vertaalslag naar de praktijk
Em.prof.dr. Frans Schalkwijk
is als psychoanalyticus-psychotherapeut zelfstandig gevestigd te Amsterdam. Tevens is hij als emeritus bijzonder hoogleraar Gewetensontwikkeling verbonden aan de Universiteit van Amsterdam.
is als klinisch psycholoog en bedrijfskundige/consultant werkzaam bij PsyQ Beverwijk en PD Psy&ManagementConsult. Hij is opleider en supervisor van de VGCt en VPeP en heeft meer dan 20 jaar gewerkt als opleider/hoofddocent voor Cognitieve Gedragstherapie, onder andere bij de opleiding Psychotherapie van de Centrale RINO Groep in Utrecht. Sinds 2018 is hij vaste columnist bij het Tijdschrift voor Psychotherapie.
is als psychoanalytisch psychotherapeut en TFP-therapeut zelfstandig gevestigd in Amsterdam en Amersfoort. Ze is docent bij RINO Amsterdam en bij de Nederlandse Vereniging voor Psychoanalytische Psychotherapie (NVPP). Daarnaast is ze leertherapeut van de NVP en supervisor i.o. bij de NVPP.
Is psychiater, psychotherapeut en psychoanalyticus. Hij is voorzitter van de Belgische Vereniging voor Psychoanalyse en daarnaast betrokken bij de opleiding in de psychoanalytische therapie van de KU Leuven, de opleiding integratieve psychotherapie van UAntwerpen en de supervisorenopleiding voor psychotherapie. Hij publiceerde o.a. over de droom, narcisme, steun, empathie en overdrachtsliefde. Hij is werkzaam in het UPC KU Leuven, campus Kortenberg en in de eigen praktijk te Tongeren (België).
_w500_h500_bg.png)
is vrijgevestigd psychoanalyticus en psychoanalytisch psychotherapeut te Utrecht. Hij doceert bij de RINO Groep, UMC, NPaV en NVPP.
Is klinisch psycholoog, psychotherapeut, MBT/DIT therapeut en supervisor, en senior onderzoeker. Ze is werkzaam bij de Viersprong te Halsteren.
De on demand versie van dit symposium is niet geaccrediteerd. Je kan (op verzoek) wel een certificaat ontvangen voor je deelname.
Leerdoel
Het doel van de bijeenkomst is de deelnemers op de hoogte te brengen van de relevante klinische en wetenschappelijke stand van zaken op het gebied van empathie als psychische functie. De deelnemers zijn aldus op de hoogte van de belangrijkste aspecten van diagnostiek en behandeling.
Kosten
Het inschrijfgeld voor de on demand online nascholing bedraagt € 99,-.
Inschrijven
Inschrijven voor deze on demand nascholing kan via bovenstaande button.
Annulering
Wij bieden iedereen die zich heeft ingeschreven de mogelijkheid zich te laten vervangen door een collega. Bekijk hier onze algemene voorwaarden.
Voor wie?
Dit symposium is bedoeld voor psychiaters, psychologen, psychotherapeuten, POH-GGz, spv’n en degenen die in opleiding zijn of studeren voor deze disciplines. Andere geïnteresseerde professionals zijn ook van harte welkom.
Curriculum Psychodynamiek
Het Curriculum Psychodynamiek is een gezamenlijk initiatief van Boom Gezondheidszorg Academy en em.prof.dr. Frans Schalkwijk, psychoanalyticus en psychotherapeut. Het doel van het curriculum is om ggz-professionals jaarlijks via een serie geaccrediteerde symposia nascholing aan te bieden over relevante ontwikkelingen binnen het psychodynamische gedachtegoed.