De zwaardjaren

De Eerste Wereldoorlog aan het westelijk front had de oorlog van de fotograaf kunnen worden. Kwaliteitscamera’s en handzame kiekkastjes waren ruim voorradig, en in alle oorlogvoerende landen was er een geïllustreerde pers die in wekelijkse afleveringen een beeldverslag van de oorlog had kunnen leveren.
Dat beeldverslag kwam er, maar niet aan de hand van foto’s.

De geïllustreerde bladen die vanaf het uitbreken van de oorlog verslag deden van de wereldkrijg stonden juist vol met getekende impressies. De kracht van de tekenaar lag in diens absolute beeldregie: hij kon de vijand zwartmaken voor propagandadoeleinden, onverkwikkelijke aspecten van het strijdtoneel weglaten om het thuisfront niet te schokken en heroïsche actiescènes componeren die het vaderlandse bloed sneller deden stromen.

Toch verloor de oorlogstekening in de loop van de oorlog zijn effectiviteit. Dit boek traceert en illustreert de geleidelijke overgang van oorlogsromantiek naar oorlogsrealisme aan de hand van een representatieve selectie Franse, Britse en Duitse oorlogstekeningen en -foto’s. Ook het Nederlandse tekenwerk komt aan bod: het ‘neutrale’ perspectief van de langs de zijlijn staande Nederlandse tekenaars geeft een extra reliëf aan de oorlogstekeningen van hun collega’s.