Het oorlogsschip als varend bedrijf

Van oudsher bevinden zich aan boord van Nederlandse marineschepen zeelieden die zorg dragen voor de scheepsadministratie en daarnaast een rol spelen bij de logistiek. In de zeventiende en achttiende eeuw werden zij kortweg 'schrijver' genoemd. Zij hadden velerlei taken. Schrijvers waren de kapitein of vlagofficier behulpzaam bij de werving van het scheepsvolk, maakten de monsterrol op, deden aan boord het schrijfwerk voor de bevelhebber, traden op als diens woordvoerder of afgezant en hielden het scheepsjournaal bij. Voorts waren zij betrokken bij de bevoorrading van de schepen, voorzagen de bemanning van scheepskleding en andere goederen, verstrekten tijdens de reis voorschotten en verrekenden deze in de door hen bijgehouden schuldrollen, traden op als secretaris van de zeekrijgsraad, vervaardigden testamenten en beheerden nalatenschappen van gestorven of gedeserteerde opvarenden.

In deze studie gaat het dus niet, zoals zo vaak, om de bevelhebber op zoek naar roem en fortuin, maar om de dekofficier die tijdens een zeeslag pal naast hem stond. De schrijver vormde een cruciale schakel binnen de marineorganisatie van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Zijn werkzaamheden bevestigen dat overheidstaken en particuliere commerciële belangen nauw met elkaar waren verweven. Schrijvers waren sleutelfiguren, zowel op de schepen als aan de wal. Zij speelden een belangrijke rol bij het functioneren en professionaliseren van de Nederlandse oorlogsvloot.