KL

We vereenzelvigen concentratiekampen maar al te vaak met vernietigingskampen als Auschwitz en Treblinka, maar de nazi’s hadden een veel uitgebreider kampsysteem. Alles bij elkaar waren er meer dan duizend werk-, straf-, doorvoer-, internerings-, verzamel- en reserveringskampen, vooral in Duitsland, Polen, Oostenrijk, Nederland, België en Frankrijk. Het concentratiekamp weerspiegelde de essentie van het nazisme: het wilde de gemeenschap zuiveren van wat het als onreine elementen zag, en het was daarin niet kieskeurig.

Nikolaus Wachsmann is de eerste die het concentratiekampsysteem als zodanig heeft onderzocht. Op intelligente wijze verbindt hij de grootschalige ontwikkeling van de kampen - van de aanvang in 1933 tot het einde in 1945 - met de dagelijkse ervaring van de bewoners: zowel de daders als de slachtoffers, en iedereen die leefde in wat Primo Levi ‘de grijze zone’ noemde. Zijn uitputtende studie is verhelderend, alomvattend en vooral ook aangrijpend. Wachsmann slaagt erin om aan de bibliotheek van imposante boeken over de oorlog een klassiek werk toe te voegen.