Op weg naar tachtig jaar oorlog

Van een afstand lijkt het zo eenvoudig: halverwege de zestiende eeuw kwam het protestantse Nederland in opstand tegen Spanje, een van de steunpilaren van de contrareformatie, en vocht vervolgens tachtig jaar lang voor zijn vrijheid. De werkelijkheid was natuurlijk ingewikkelder.

De opstand in de Nederlanden maakte vanaf het begin deel uit van conflicten die heel Europa verdeelden. Binnen die Europese constellatie, en ook binnen de constellatie van de Nederlanden, spreekt het vanzelf dat ruim tachtig jaar troebelen en oorlogen nooit het doel is geweest dat de leiders voor ogen stond. Niemand wilde een scheuring van de Nederlanden in een Noordelijk en een Zuidelijk deel, dwars door Brabant heen. Niemand wilde ook een scheuring van de kerk. Toch is dat het resultaat geweest, net zoals de huidige oostelijke provincies van Nederland pas in en door de opstand aan het westen zijn vastgegroeid.

Op weg naar tachtig jaar oorlog biedt een even fascinerende als vernieuwende kijk op de lange zestiende eeuw waarin ons land ontstond. Het boek eindigt als de tegenstellingen zijn uitgekristalliseerd, als militant katholiek en militant protestant in bijna gesloten formaties tegenover elkaar staan, aan het begin van de jaren 1580. De vrede zou toen nog meer dan zestig jaar op zich laten wachten.