Stevige leraren opleiden
Werken aan professionele identiteit in de lerarenopleiding
Van losse reflecties naar doelgericht identiteitsleren
Onderzoek naar professionele identiteitsontwikkeling is rijk, maar de vertaling naar de praktijk blijft vaak lastig door gebrek aan consistentie in begrippen, aanpak en beoordeling. Daardoor blijft ontwikkeling impliciet en sluit waarderen niet altijd aan op duidelijke doelen en criteria. Stevige leraren opleiden biedt de brug: een gedeelde basis met compacte kaders en uitgewerkte modellen (o.a. ui-model en TIL-model) die theorie, curriculum én werkplek verbinden. Je ontwerpt identiteitsleren doelgericht, verankert het in leerlijnen en maakt bewuste keuzes voor waarderen—formatief waar het kan, summatief alleen waar nodig.
Identiteitsleren in actie: van ontwerp naar doen
Deel 1 geeft het inhoudelijke en didactische kompas: wat professionele identiteit is, waarom die ertoe doet en hoe ontwikkeling niet-lineair beweegt bij rol- en contextwissels. De kaders verbinden persoonlijke ontwikkeling met praktijk- en theorie-ervaringen, zodat je identiteitsleren expliciet opneemt in leerlijnen en begeleidingsmomenten—met een duidelijke plek voor waarderen over tijd, op basis van meerdere bewijzen in plaats van één momentopname. Elk hoofdstuk sluit af met reflectievragen en literatuur voor directe toepassing.
Deel 2 maakt de vertaalslag naar de praktijk. Het praktijkkatern biedt een breed repertoire aan werkvormen met quickscan en overzichtstabel, geordend naar doelgebied (o.a. visie, biografisch-narratief, onmiddellijke situaties, agency, toekomst). Per werkvorm zie je aangrijpingspunt, geschikte setting, tijd en aandachtspunten—met expliciete aandacht voor timing, groepsveiligheid en jouw bekwaamheid als begeleider—zodat je kunt kiezen, differentiëren en doseren. Zo worden start- en stagegesprekken, tussentijdse reflecties en eindevaluaties schakels in één doorlopende leerweg.
Voor wie
(Aankomende) leraren, lerarenopleiders in het hbo, werkplekbegeleiders/mentoren, SLB’ers, curriculum- en teamcoördinatoren, trainers en onderwijsadviseurs. Ook inzetbaar voor opleidings- en partnerscholen en teams die samen willen bouwen aan zichtbare identiteitsontwikkeling, docentwelzijn en een warme, professionele leer- en werkcultuur.
Over de auteurs en redactie
De redactie van Stevige leraren opleiden is in handen van Helma Oolbekkink-Marchand, Maaike Nap en Fedor de Beer, die de inhoudelijke lijn en de doorvertaling naar de praktijk bewaken. Het boek bundelt bijdragen van Nollie Bekkers, Sander Berendsen, Frank Crasborn, Gisbert van Ginkel, Bob Koster, Chris Kroeze, Bruno Oldeboom, Rinny van der Meer, Paulien Meijer, Martine van Rijswijk, Gonny Schellings, Harmen Schaap, Tom Schoemaker, Mariëlle Theunissen en Marion van de Wijdeven—een brede mix van opleiders en onderzoekers die samen het fundament (Deel 1) én het praktijkkatern met werkvormen (Deel 2) dragen. Het praktijkkatern is samengesteld en beschreven door een team van ervaren opleiders, waardoor elke interventie stevig in de onderwijsrealiteit is verankerd.
“Stevigheid zonder zelfonderzoek kan tot identiteitsstrijd leiden. Met anderen, maar ook met jezelf.”
In zijn review (7 oktober 2025) noemt Rob van der Poel het boek rijk en veelstemmig: theorie, werkvormen en een heldere pedagogische visie komen samen. Hij prijst de praktische vertaalslag én wijst op de nodige balans tussen stevigheid en openheid. Lees de volledige recensie >
De kracht van het verhaal in de lerarenopleiding
Verhalen maken waarden en keuzes zichtbaar. Met de Storyline Approach zet je morgen al stappen richting aantoonbare identiteitsontwikkeling. Lees artikel >
Van reflectie naar aantoonbare identiteitsontwikkeling - TIL in uitvoering
Ontwerp, begeleid en waardeer identiteitsontwikkeling met één gedeelde taal—en meervoudig bewijs over tijd in plaats van een momentopname. Lees artikel >
Deel 1: Professionele identiteitsontwikkeling
1 Stevige leraren opleiden
Helma Oolbekkink-Marchand, Fedor de Beer en Maaike Nap
1.1 Kwaliteit van de lerarenopleiding
1.2 Lerarentekort
1.3 De stem van de leraar in het debat over onderwijs
1.4 Stevige leraren opleiden in de praktijk
1.5 Literatuur
2 Wie ben je als leraar? Over professionele identiteit van (beginnende) leraren
Helma Oolbekkink-Marchand en Gonny Schellings
2.1 Inleiding
2.2 Wat is professionele identiteit en waarom is het relevant om daar aandacht voor te hebben in de lerarenopleiding?
2.3 Kernelementen uit het denken over professionele identiteit van leraren
2.4 Conclusies voor lerarenopleiding en lerarenopleiders
2.5 Vragen voor reflectie
2.6 Literatuur
3 Professionele identiteitsontwikkeling van leraren in periodes van transitie
Martine van Rijswijk, Harmen Schaap en Paulien Meijer
3.1 Inleiding
3.2 De rol van de context bij professionele identiteitsontwikkeling
3.3 Gevoelens die een rol spelen bij professionele identiteitsontwikkeling
3.4 Hoe leraren betekenis geven aan professionele identiteitsontwikkeling
3.5 Begeleiding professionele identiteitsontwikkeling
3.6 Handreikingen voor de begeleiding van professionele identiteitsontwikkeling van (startende) leraren
3.7 Ten slotte
3.8 Vragen voor Reflectie
3.9 Literatuur
4 Naar een curriculum voor identiteitsleren
Frank Crasborn, Maaike Nap en Mariëlle Theunissen
4.1 Inleiding
4.2 Verwevenheid van identiteitsleren
4.3 Ontwerpprincipes voor een curriculum identiteitsleren
4.4 Paradoxen in een curriculum voor identiteitsleren
4.5 Vragen voor reflectie
4.6 Literatuur
5 Professionele identiteitsontwikkeling van leraren in de praktijk
Chris Kroeze, Bruno Oldeboom en Annebel Hofhuis
5.1 Inleiding
5.2 Ontwikkeling van professionele identiteit in een dynamische praktijk
5.3 Impliciete ontwikkeling van professionele identiteit organiseren
5.4 Expliciete aandacht voor de ontwikkeling van professionele identiteit op de werkvloer
5.5 Samenwerken in de driehoek student, school en instituut
5.6 Identiteitsontwikkeling heeft geen schakelaar
5.7 Vragen voor reflectie
5.8 Literatuur
6 Waarderen en beoordelen van professionele identiteit in de lerarenopleiding
Marion van de Wijdeven, Tamara van Schilt-Mol en Maaike Nap
6.1 Inleiding
6.2 Is de taal van beoordelen passend bij professionele identiteitsontwikkeling?
6.3 Toetsen als actiemogelijkheid om identiteitsleren te bevorderen
6.4 Ontwerpen van toetsen als actiemogelijkheid
6.5 Vragen voor reflectie
6.6 Literatuur
7 De kracht van ‘voorbeeld zijn’: over het begeleiden van professionele identiteitsontwikkeling
Bob Koster en Helma Oolbekkink-Marchand
7.1 Inleiding
7.2 Het ‘eigene’ van de rol van de lerarenopleider
7.3 Ontwikkelen van je professionele identiteit als lerarenopleider
7.4 Rol van lerarenopleiders in de professionele ontwikkeling van (beginnende) leraren
7.5 Vragen voor reflectie
7.6 Literatuur
Deel 2: Werkvormen voor de ontwikkeling van professionele identiteit
8 Werkvormen voor de ontwikkeling van professionele identiteit
Harmen Schaap, Gisbert van Ginkel, Helma Oolbekkink-Marchand, Rinny van der Meer, Nollie Bekkers, Sander Berendsen, Tom Schoemaker en Fedor de Beer
8.1 Inleiding
8.2 Het aangrijpingspunt van de werkvorm
8.3 De setting waarvoor een werkvorm geschikt is
8.4 Werkvormenprofiel of quickscan
8.5 Overzicht van de werkvormen
Illustratieverantwoording
Over de auteurs
Ontvang teamkorting
Deze titel* samen met je collega's lezen? Bij bestellingen vanaf 10 exemplaren ontvang je korting. Mail naar advies@boom.nl.
Nieuwsbrief voor docenten
Elke zes weken inspiratie, verdieping en actuele thema’s voor onderwijsprofessionals in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief >
*Dit is een docentprofessionaliserings titel, daarom is het niet mogelijk om een beoordelingsexemplaar aan te vragen.
_w173_h400.jpg)
