De paus en de wereld
Geschiedenis van een instituut
Een alomvattende geschiedenis van een uniek instituut
Twintig eeuwen heeft hij het aangezicht van de wereld medebepaald. Vereerd of verguisd, soms onmachtig, af en toe (bijna) almachtig: de paus, het hoofd van rooms-katholieke kerk.
In De paus en de wereld beschrijven Nederlandse, Vlaamse en Duitse historici het pausdom in de vroeg-christelijke en Byzantijnse periode en tijdens het Heilig Roomse Rijk. Er wordt uitgebreid ingegaan op de ontwikkeling van Rome als pauselijke stad, op de grote concilies, kerkelijke hervormingen, op het kunstmecenaat en op de omgang met de wetenschap. Maar ook de rol van het instituut in de periode daarna en de relatie van het instituut tot de wereldlijke macht komen ruim aan bod. De bundel sluit af met een analyse van het pausschap vanaf de herbronning van de rooms-katholieke kerk op het Tweede Vaticaanse concilie tussen 1962 en 1965. Wat is er nog over van deze voorlopig laatste kerkelijke vernieuwingsbeweging? Welk vervolg kan de theoloog-paus Ratzinger, fel bekritiseerd om het misbruikschandaal, de kerk bieden na de succesvolle pontificaten van zijn voorgangers Johannes XXIII en Johannes Paulus II?
Het boek verscheen onder de redactie van Frans Willem Lantink en Jeroen Koch. Het boek bevat hoofdstukken van Gian Ackermans, Jan Bank, Maaike van Berkel, Lex Bosman, Guido de Bruin, Birgit Emich, Dorine van Espelo, Bram van den Hoven van Genderen, Mayke de Jong, Bram Kempers, Jeroen Koch, Frans Willem Lantink, Marco Mostert, Peter Nissen, Vefie Poels, Peter Raedts, Leonard Rutgers, Casper Staal, Bernard Stolte, Hans de Valk, Vincent Viaene en Arnold Witte.
Inhoudsopgave De paus en de wereld
Inleiding - Frans Willem Lantink en Jeroen Koch 7
I Vestiging van het christelijke heilsmonopolie. De ontwikkeling van het pausschap
van de eerste eeuw tot de vijfde eeuw - Leonard V. Rutgers 15
II Grote werken van Constantijn. Sint-Jan van Lateranen en Sint-Pieter - Lex Bosman 31
III De bisschop van Rome en Byzantium - Bernard H. Stolte 39
IV Pausen, vorsten, aristocraten en Romeinen. Van Gregorius de Grote (594-604) tot Adrianus ii (872-882) - Mayke de Jong 53
V Tussen ritueel en realiteit. Karolingen en pausen in de tweede helft van de achtste
eeuw - Dorine van Espelo 71
VI De kalief van Christus. De paus, de opmars van de islam en de kruistochten - Maaike van Berkel 87
VII Het conflict tussen paus en keizer. De Investituurstrijd - Marco Mostert 103
VIII Het pontificaat van Innocentius iii (1198-1216). Zenit van de pauselijke jurisdictie - Gian Ackermans 117
IX De papegaai van de paus en de kameel van de kardinaal. Van Rome naar het Babylon aan de Rhône en weer terug. De tijd van ballingschap, schisma en concilies (ca. 1300-ca. 1460) - Bram van den Hoven van Genderen 131
X Het pausdom van de renaissance tot de verlichting (1450-1750) - Guido de Bruin 153
XI Een vreemdeling aan de macht. De Nederlandse paus Adrianus vi (1522-1523) - Birgit Emich 173
XII Metamorfosen van Rome. Uitstraling, praktijk en illusie van pauselijk mecenaat
(1420-1590) - Bram Kempers 191
XIII Pauselijke centralisatie in steen. Het Quirinaal als architectonische uitdrukking van bestuurshervormingen - Arnold Witte 209
XIV Nieuwe wereldbeelden, nieuwe gezagsverhoudingen. De pausen en hun moeizame verhouding met wetenschap en verlichting - Peter Nissen 223
XV Gallicanisme en Germania sacra. ‘Nationale kerken’ versus Rome - Frans Willem Lantink 239
XVI Het Italiaanse Risorgimento. De Romeinse kwestie en de internationalisatie van het negentiende-eeuwse pausdom - Vincent Viaene 259
XVII Romantische visies op het middeleeuwse pausschap - Peter Raedts 271
XVIII Een pauselijk katholicisme. Het ultramontanisme in de negentiende eeuw - Jeroen Koch 283
XIX Pontifex missionum. Missiepausen in de periode van de Sacra Congregatio de Propaganda Fide (1622-1967) - Vefie Poels 297
XX De cultus van de paus in de negentiende en twintigste eeuw. Van Pius IX tot Pius XII - Hans de Valk 319
XXI Kunst en kitsch voor de paus, kunst en kitsch van de paus. De pauselijke schatkamer in de negentiende en twintigste eeuw - Casper Staal 337
XXII Pius XI en Pius XII. De katholieke kerk in een tijd van totalitaire ideologieën - Jan Bank 347
XXIII Herbronning in tegenlicht. Pausschap en wereldkerk van Vaticanum II tot Benedictus XVI - Frans Willem Lantink 371
Noten 395
Lijst van pausen 436
Bibliografie van het pausschap 445
Summaries 461
Over de auteurs 467
Register 473
_w80.png)
Reviews 'De paus en de wereld'
Gerelateerde uitgaven
