Leren reflecteren (4e druk)

Voorwoord 5

Inleiding 9

1 Wat is reflectie? 15

1.1 Het begrip reflectie 15

1.2 Doel van ref lectie 19

1.2.1 Doel van ref lectie in relatie tot de verschillende kennisbronnen 22

1.3 Kennisbronnen 22

1.3.1 Expliciete kennis 23

1.3.2 Impliciete kennis 23

1.3.3 Intuïtie als bron van kennisverwerving 24

1.4 Expliciete en impliciete kennis in verband met professionele ontwikkeling 26

1.5 Expliciete en impliciete kennis in verband met persoonlijke ontwikkeling 27

1.6 Vormen van reflectie 29

1.6.1 Reflectie tijdens de actie en ter plekke 29

1.6.2 Reflectie na de actie 31

1.6.3 Reflectie op de reflectie in actie 32

1.6.4 Reflectie vóór de actie, op de toekomst 33

2 Reflecteren en mensgerichte beroepen 37

2.1 Mensgerichte beroepen 37

2.2 Professioneel 38

2.3 Waarden, normen en normatieve professionalisering binnen mensgerichte beroepen 41

2.3.1 Conflictueuze waarden 42

2.3.2 Universeel geldende normen 44

2.3.3 Professionele normen 45

2.3.4 Persoonlijke normen versus professionele normen 45

2.3.5 Persoonlijke normen 46

2.4 De invloed van visie op de waarden en normen 47

2.5 Man-vrouwverschillen 50

2.6 De invloed van cultuur 52

2.7 De reflectieve professional 56

3 Het ontwikkelen van een reflectieve houding 59

3.1 Een nieuwsgierige houding 59

3.2 Een onderzoekende houding 63

3.3 Vragen stellen 64

3.4 Feedback vragen 76

3.5 Luisteren naar je intuïtie 78

3.5.1 Intuïtief luisteren 81

4 Barbapapa-reflectie 85

4.1 Wat is Barbapapa-reflectie? 85

4.2 In welke situaties reflectie toepassen? 87

4.3 Reflectie is een cyclisch proces 88

4.4 Het kiezen van de vorm van ref lectie 91

4.5 Reflectietools 93

4.5.1 Vierstoelenreflectie 94

4.5.2 Progressiecirkels 95

4.5.3 Brainstormreflectie 96

4.5.4 Herkaderen 97

4.5.5 Succesreflectie 99

4.6 Schrijven als reflectiemiddel 100

5 Valkuilen bij reflecteren 105

5.1 Werken vanuit routine 105

5.2 Selectief waarnemen 109

5.3 Ref lecteren is geen evalueren 111

5.4 Ref lecteren en piekeren 113

5.5 Geen tijd voor reflectie 115

5.6 Reflectiedwang en reflectiemoeheid 118

Overzicht van de reflectie-oefeningen op de website 121

Literatuur 125

Illustratieverantwoording 129

Register 131

Over de auteurs 135