Aan de slag met Linux voor LFCS (7e druk)

Voorwoord 5

 

Dankwoord 6

 

1 Introductie 17

1.1 Aard en oorsprong van Linux 17

1.2 Toepassing van Linux 18

1.3 Over distributies 19

1.3.1 Red Hat, CentOS en Fedora 19

1.3.2 Ubuntu, Debian en Linux Mint 20

1.4 Linux-installatie 21

1.4.1 Installatie CentOS 22

1.4.2 Installatie Ubuntu 30

1.5 Opdrachten 34

 

2 Werken met de shell 37

2.1 Inloggen in een shell-omgeving 37

2.1.1 Werken in een terminal 37

2.1.2 Root of niet? 39

2.2 Werken met opdrachten 40

2.2.1 Beginnen met Linux opdrachten 40

2.2.2 Pipes en Redirects 41

2.2.3 Verder werken met output: tee en xargs 44

2.3 Hulp opvragen 45

2.3.1 Werken met man 46

2.3.2 man-secties 48

2.3.3 De mandb doorzoeken 50

2.3.4 Hulp opvragen met info 51

2.3.5 De optie --help 54

2.4 Werken met de shell 54

2.4.1 Bash-history 54

2.4.2 Interne shell-commando’s 56

2.4.3 Werken met Alias 56

2.4.4 Werken met Variabelen 57

2.5 Werken met tmux 58

2.6 Samenvatting 59

2.7 Opdrachten 60

 

3 Werken met tekstbestanden 63

3.1 Werken met vi 63

3.1.1 Vi of vim? 63

3.1.2 Command mode versus insert mode 64

3.1.3 Cursorverplaatsingen in een tekstbestand 65

3.1.4 Knippen, kopiëren en plakken in vi 67

3.1.5 Geavanceerde vi-opties 68

3.1.6 Andere editors 69

3.1.7 De EDITOR-variabele 70

3.2 Werken met tekststreams 71

3.2.1 Tekst weergeven: cat head tail 72

3.2.2 Nummeren en tellen: nl wc 72

3.2.3 Filteren en sorteren: cut, sort 73

3.2.4 Verdelen en samenvoegen: split, join 75

3.3 Reguliere expressies 76

3.4 Werken met reguliere expressies: grep, sed en awk 78

3.4.1 Werken met grep 78

3.4.2 Geautomatiseerd bewerken: sed, awk 79

3.5 Opmaak aanpassen: fmt, od, paste, pr, tr, uniq 83

3.5.1 Werken met uniq 83

3.5.2 Omzetten van hoofdletters naar kleine letters en omgekeerd 84

3.6 Samenvatting 86

3.7 Opdrachten 86

 

4 Beheerstaken uitvoeren 89

4.1 Werken met bestanden 89

4.1.1 Weergeven van bestanden: ls 89

4.1.2 Directory’s: mkdir, rmdir 90

4.1.3 Kopiëren, verplaatsen en verwijderen: cp, mv, rm 91

4.1.4 File globbing 92

4.1.5 Klonen van devices: dd 93

4.1.6 Handige hulpopdrachten: touch, file 95

4.1.7 Archiefbestanden en compressie: tar, cpio, gzip, gunzip, bzip2, xz 96

4.1.8 Compressie 98

4.2 Werken met links 99

4.2.1 Symbolic links 99

4.2.2 Hard links 99

4.3 De inrichting van een Linux-bestandssysteem 101

4.4 Werken met locate, whereis en gerelateerde utilities 103

4.5 Werken met find 104

4.6 Werken met Checksums 106

4.7 Samenvatting 107

4.8 Opdrachten 107

 

5 Gebruikers, groepen en permissies 111

5.1 Beheer van gebruikers en groepen 111

5.1.1 Soorten gebruikers 111

5.1.2 Eigenschappen van gebruikers 112

5.1.3 Standaardinstellingen voor gebruikers 114

5.1.4 Groepen beheren 115

5.2 Inrichten van de shell-omgeving voor gebruikers 117

5.2.1 Instellen van het environment 117

5.2.2 Gangbare shell-configuratiebestanden 118

5.3 Werken met permissies 119

5.3.1 Werken met basispermissies 120

5.3.2 Speciale permissies 122

5.3.3 Access control lists 123

5.3.4 Umask 125

5.3.5 Attributen 126

5.4 Samenvatting 127

5.5 Opdrachten 127

 

6 Softwarebeheer 131

6.1 Software packages en package managers 131

6.2 Beheer van RPM-pakketten 132

6.2.1 Werken met RPM 132

6.2.2 Query’s uitvoeren op RPM-packages 134

6.2.3 RPM-packages uitpakken 135

6.2.4 Integriteit van packages controleren 136

6.3 Werken met yum en dnf 137

6.3.1 Repositories aanmaken met yum 137

6.3.2 Beheer van software met yum 139

6.3.3 Beheer van software met yum-modules 141

6.4 Beheer van DEB-pakketten 141

6.4.1 Beheer van .deb-softwarerepositories 142

6.4.2 Toevoegen van repositories 143

6.4.3 Werken met de Debian-packages 144

6.4.4 Ubuntu-pakketmanagement-utilities 145

6.4.5 Overzichten van geïnstalleerde software genereren 146

6.4.6 Zoeken naar packages 148

6.4.7 Gebruik van snap 149

6.5 Werken met library-bestanden 150

6.6 Samenvatting 152

6.7 Opdrachten 152

 

7 Inrichten van een netwerk 155

7.1 Inleiding IP 155

7.1.1 IP-adressen 155

7.1.2 Speciale IP-adressen 159

10 Aan de slag met Linux voor LFCS

7.1.3 Subnetten in detail 159

7.2 Aansturen van de netwerkkaart 168

7.2.1 Bekabelde netwerken 168

7.2.2 Draadloze netwerken 169

7.3 Basisnetwerkconfiguratie 174

7.3.1 Handmatige netwerkconfiguratie 174

7.3.2 Permanente netwerkconfiguratie 176

7.4 Oplossen van netwerkproblemen 181

7.4.1 Controleren van IP-configuratie 181

7.4.2 Oplossen van problemen met routering 182

7.4.3 DNS-problemen oplossen 183

7.4.4 Problemen met services oplossen 186

7.5 Samenvatting 187

7.6 Opdrachten 187

 

8 Bestandssystemen inrichten 191

8.1 Inrichting van de harde schijf 191

8.1.1 Partities versus LVM, logische volumes 192

8.1.2 Architectuur van LVM 192

8.1.3 MBR- versus GUID-partities 193

8.2 Inrichten van een harde schijf 193

8.3 Aanmaken van partities en bestandssystemen 195

8.3.1 Gigabytes of Gibibytes? 196

8.3.2 Aanmaken van MBR-partities 197

8.3.3 Aanmaken van GPT-partities 203

8.3.4 Werken met parted 204

8.3.5 Bestandssystemen aanmaken 205

8.3.6 Werken met swap bestandssystemen 205

8.4 Mounten en unmounten 207

8.4.1 Automatisch mounten vanuit /etc/fstab 209

8.4.2 Mounten vanuit Systemd 210

8.4.3 Werken met UUID’s en Labels 210

8.5 Beheer en onderhoud van bestandssystemen 212

8.5.1 Monitoren van beschikbare schijfruimte 212

8.5.2 Repareren van problemen op een bestandssysteem 216

8.6 Werken met andere bestandssystemen 218

8.6.1 Werken met Btrfs 218

8.6.2 Werken met Exfat 219

8.6.3 Werken met Exfat en Fuse 220

8.7 ZFS en Linux 221

8.8 Samenvatting 221

8.9 Opdrachten 221

 

9 Procesbeheer 225

9.1 Beheer van interactieve processen 225

9.1.1 Beheer van jobs in de shell 225

9.1.2 nohup 226

9.1.3 screen 227

9.2 Monitoren en beheren van processen 227

9.2.1 Processen monitoren met ps 228

9.2.2 Processen monitoren met top 229

9.2.3 Processen beheren met kill 232

9.3 Aanpassen van prioriteit 234

9.4 Geheugengebruik 235

9.5 Taken plannen 236

9.5 1 Regelmatig terugkerende taken plannen met cron 237

9.5.2 Eenmalig taken uitvoeren met at 239

9.6 Systemd 240

9.6.1 Beheer van Services 240

9.6.2 Beheer van Targets 241

9.6.3 Beheer van Mounts 242

9.6.4 Werken met Timers 243

9.6.5 Werken met Sockets 245

9.6.6 Het Systemd Journal 246

9.7 Samenvatting 247

9.8 Opdrachten 248

 

10 Essentiële system services 251

10.1 Lokalisatie 251

10.2 Instellen van de systeemtijd 252

10.2.1 Beheer van hardwaretijd 253

10.2.2 Beheer van systeemtijd 253

10.2.3 Instellen van de tijdzone 254

10.2.4 Werken met NTP 255

10.2.5 Werken met Chrony 257

10.2.6 Werken met systemd-timesyncd 258

10.3 Logging 259

10.3.1 Werking van syslog 260

10.3.2 Configuratie van rsyslog 262

10.3.3 Logrotate 264

10.4 Beheer van printers 265

10.4.1 CUPS-drivers 266

10.4.2 Beheer van CUPS 267

10.4.3 Printerconfiguratie met CUPS 267

10.5 Mailserver basics 269

10.5.1 Onderdelen van een mailomgeving 269

10.5.2 Configuratie van de mailclient 270

10.6 Samenvatting 270

10.7 Opdrachten 270

 

11 De opstartprocedure 273

11.1 Inleiding 273

11.2 Van aanzetten tot bootloader 274

11.2.1 BIOS 274

11.2.2 UEFI 274

11.2.3 De MS-DOS-partitietabel 274

11.2.4 De GUID-partitietabel 276

11.3 De bootloader 276

11.3.1 Configuratie van GRUB 276

11.4 Starten van services 279

11.4.1 Opstarten met init 279

11.4.2 Opstarten met Upstart 282

11.4.3 Runlevels: geautomatiseerd starten van services 282

11.4.4 Services opstarten met systemd 283

11.5 Samenvatting 284

11.6 Opdrachten 284

 

12 Shell-scripting 287

12.1 Inleiding 287

12.2 Introductie: werken met variabelen en parameters 288

12.2.1 Variabelen definiëren 288

12.2.2 Variabelen definiëren met read 289

12.2.3 Aanroepen van een script 291

12.2.4 Argumenten opgeven bij het aanroepen van een script 292

12.2.5 Over aanhalingstekens 295

12.2.6 Command substitution 296

12.2.7 Oefenopgaven 297

12.3 Omvormen van input 298

12.3.1 Controleren van variabelen: substitution operators 298

12.3.2 Pattern matching operators 300

12.3.3 Rekenen 303

12.3.4 Oefenopgaven 305

12.4 Werken met conditionele structuren 305

12.4.1 test 305

12.4.2 [[ ]] 308

12.4.3 if then fi 308

12.4.4 Werken met && en || 310

12.4.5 for 311

12.4.6 case 312

12.4.7 while en until 314

12.5 Samenvatting 315

12.6 Opdrachten 315

 

13 Beheer van hardware en X 317

13.1 Hardwarebeheer 317

13.1.1 Hardware-initialisatie door udev 317

13.1.2 Hardwaremonitoring met lsusb en lspci 318

13.1.3 Handmatig beheren van kernelmodules 319

13.1.4 Module-opties 320

13.2 Installatie en configuratie van de grafische interface 321

13.2.1 Aanpassen van Xorg-instellingen met xrandr 321

13.2.2 X-clients en X-servers 323

13.2.3 Informatie opvragen over uw configuratie 323

13.3 Setup van de display manager 324

13.4 Toegankelijkheidsopties 324

13.5 Lokalisatie en internationalisatie 325

13.6 Samenvatting 326

13.7 Opdrachten 326

 

14 Beveiliging 329

14.1 Analyseren van de beveiligingsstatus van een server 329

14.1.1 Zoeken naar SUID en SGID 329

14.1.2 Beveiligingsrapportage met systemd-analyze 330

14.1.3 Processen en poorten monitoren 330

14.1.4 Beschikbare resources beperken met ulimit 331

14.1.5 Werken met sudo 332

14.2 Gebruikersgerelateerde beveiligingsinstellingen 333

14.3 Host security 334

14.3.1 inetd en xinetd 334

14.3.2 Systemd sockets 336

14.3.3 TCP wrappers 337

14.4 GPG 338

14.4.1 Aanmaken van sleutels 338

14.4.2 Key-transfer 339

14.4.3 Beheer van sleutels 341

14.4.4 Definitie van trusts 342

14.4.5 Versleutelen van bestanden 342

14.4.6 Ondertekenen van gegevens 343

14.4.7 Integratie met mail 344

14.5 SSH 345

14.5.1 Remote connecties tot stand brengen met ssh 345

14.5.2 Bestanden kopiëren met scp 346

14.5.3 De SSH-service beveiligen 347

14.5.4 Authenticeren met keys 348

14.5.5 SSH-tunnels maken 349

14.6 Samenvatting 350

14.7 Opdrachten 350

14 Aan de slag met Linux voor LFCS

 

15 Virtualisatie en containers 353

15.1 Virtualisatie op Linux 353

15.1.1 Virtualisatie in de Linux-kernel 353

15.1.2 Werken met virtuele machines in KVM 354

15.2 Containers 355

15.2.1 Containers op Linux 355

15.2.2 Werken met Docker-containers 357

15.2.3 Docker-containers en -images 358

15.3 Samenvatting 359

15.4 Opdrachten 359

 

Nawoord 361

 

Index 363