Basisboek sociaal werk (5e editie)

Inhoud 

Inleiding 19

Deel I: De kern van het sociaal werk 21

1 Kennismaken met sociaal werk 21
Frans Spierings en Marcel Spierts

1.1 Wat is sociaal werk? 

1.2 De transformatie van de verzorgingsstaat 

1.3 Een eigen stem van sociale professionals 

1.4 Samenvatting 

1.5 Literatuur 

2 Van caritas naar veelzijdig beroep 43
Frans Spierings en Marcel Spierts

2.1 Caritas als voorloper van het sociaal werk  

2.2 De negentiende eeuw: eerste tekenen van een beroep             

2.3 De twintigste eeuw: een veelzijdige en volwaardige professie             

2.4 Samenvatting        

2.5 Literatuur 

3 De werkterreinen   67
Frans Spierings en Marcel Spierts

3.1 Sociaal werk – welzijn en samenleving 

3.2 Sociaal werk – jeugd        

3.3 Sociaal werk – zorg         

3.4 Samenvatting        

3.5 Literatuur 

4 Beroepshouding: luisteren en activeren 101
Frans Spierings en Marcel Spierts

4.1 Actief luisteren om sociaal te verbinden            

4.2 Stappen in actief luisteren          

4.3 Negatieve vrijheid en normativiteit       

4.4 Valkuilen bij communicatie en macht   

4.5 Samenvatting        

4.6 Literatuur 

5 Methodisch werken 123              
Frans Spierings en Marcel Spierts

5.1 Omschrijving van de begrippen 

5.2 Methodisch werken          

5.3 Samenspel en samenwerking    

5.4 Een keur aan methoden  

5.5 Samenvatting      

5.6 Literatuur 

Deel II: Maatschappelijke vraagstukken     147

6 Ecologische crisis en sociaal werk 149
Jeanet de Jong & Maja Ročak

6.1 Ecologische crisis en grenzen aan groei             

6.2 Sociale en ecologische rechtvaardigheid           

6.3 Ecologische crisis en sociaal werk        

6.4 Ecosociale praktijken in het sociaal werk    

6.5 Samenvatting        

6.6 Literatuur 165

7 Maatschappelijke deelname via waardevol werk 165
Paul van der Aa

7.1 Betaalde arbeid als aandachtsgebied van sociaal werk          

7.2 Waardevol werk als leidend principe voor sociaal werk      

7.3 Drie praktijkvraagstukken voor de sociaal werker     

7.4 Methodische aandachtspunten  

7.5 Samenvatting       

7.6 Literatuur 

8 Divers-sensitief sociaal werk in een superdiverse samenleving 177
Dirk Geldof

8.1 Superdiversiteit als nieuwe realiteit     

8.2 Superdiversiteit als prikkelend kader voor sociaal werk        

8.3 De uitdagingen van superdiversiteit voor sociaal werk            

8.4 Samenvatting        

8.5 Literatuur 

9 Armoede 193
Mariëtte Lusse en Annelies Kassenberg

9.1 Armoede in Nederland    

9.2 Aanpak van armoede      

9.3 Beroepshouding en -vaardigheden bij armoede          

9.4 Samenvatting        

9.5 Literatuur 

10 Sociaal gezonde leefomgeving  207
Ingrid Bakker en Quinta Ansem

10.1 Ongelijke kansen voor gezondheid en welzijn       

10.2 Positieve gezondheid en leefomgeving     

10.3 Maatschappelijke vraagstukken  

10.4 Gezond beleid  

10.5 Rol van de sociaal werker     

10.6 Samenvatting     

10.7 Literatuur 

11 Eenzaamheid en sociaal isolement 227
Jenny Zwijnenburg

11.1 Wat verstaan we onder eenzaamheid en sociaal isolement 

11.2 De rol van sociaal werk 

11.3 Samenvatting

11.4 Literatuur

12 Kindermishandeling en huiselijk geweld 243
Linda Douma en Medi Hoes

12.1 Kindermishandeling 

12.2 Huiselijk geweld 

12.3 Gevolgen en signalen van kindermishandeling en huiselijk geweld 

12.4 Het Besluit verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling 

12.5 De rol van de sociaal werker bij kindermishandeling en huiselijk geweld

12.6 Samenvatting     

12.7 Literatuur            

13 Sociale technologie in sociaal werk 259
Erik Jansen, Koen Dortmans en Maurice Magnée

13.1 Definitie 

13.2 Een handelingskader voor de omgang met sociale technologie      

13.3 Bedoelde en onbedoelde effecten van technologie    

13.4 Toepassingen van technologie in zorg en welzijn      

13.5 Samenvatting     

13.6 Literatuur            

Deel III: De sociale basis en de beroepsuitoefening van sociaal werk      274

14 Ontmoeting 275
David ter Avest

14.1 Een sterke sociale basis gevraagd      

14.2 Ontmoeting       

14.3 Buurthuizen en andere ontmoetingsplekken        

14.4 Werken aan sociaal kapitaal    

14.5 De rol van de sociaal werker    

14.6 Samenvatting     

14.7 Literatuur            

15 Sociaal werk en ervaringsdeskundigheid 293
Rosalie Metze en Alie Weerman

15.1 Ervaringsdeskundigheid            

15.2 Ervaringen, ervaringskennis en ervaringsdeskundigheid   

15.3 Professionalisering van ervaringsdeskundigheid      

15.4 Waarden, competenties en kerntaken van ervaringsdeskundigen 

15.5 Bijdragen van ervaringsdeskundigen 

15.6 Samenwerking met ervaringsdeskundigen    

15.7 Samenvatting     

15.8 Literatuur            

16 Religie en spiritualiteit in sociaal werk; nieuwsgierigheid als deugd 311
Wim Dekker

16.1 De religieuze hulpvrager           

16.2 De zinzoekende (on)gelovige hulpvrager        

16.3 De impact van religie en spiritualiteit op de sociale basis   

16.4 Religie en polarisatie   

16.5 Samenvatting     

16.6 Literatuur           

17 Sociaal schaduwwerk 325
Saskia Welschen en Mieke Schrooten

17.1 Sociaal schaduwwerk: betekenis en kenmerken        

17.2 Sociaal schaduwwerk in relatie tot de overheid         

17.3 Samenwerking tussen informele en formele sociaalwerkpraktijken           

17.4 Samenvatting   

17.5 Literatuur          

18 Kunst en cultuur en sociaal werk 343
Aart van der Maas en Nico de Vos

18.1 De waarde(n) van kunst en cultuur    

18.2 Sociaal werk als ‘meertalig’ beroep     

18.3 Sociaal werk en de kunsten 

18.4 Arts-Based Research in sociaal werk

18.5 Individueel of collectief werken: kunst van delen     

18.6 Samenvatting     

18.7 Literatuur      

19 Sport, spel en beweging in sociaal werk 359
Sebastian Abdallah

19.1 Sport als positieve kracht in maatschappelijke krachtenvelden     

19.2 Sport en bewegen: werken met energie en belichaming in sociaal werk    

19.3 Verbinding en scheidslijnen op en om het speelveld          

19.4 Speelruimte voor sport en voor jongeren        

19.5 Samenvatting     

19.6 Literatuur            

20 Sociaal ondernemerschap en (activistisch) sociaal werk 375
Guido Walraven en Toby Witte

20.1 Veranderende context van het sociaal werk  

20.2 Sociaal ondernemerschap: houding en competenties             

20.3 Sociaal ondernemerschap   

20.4  Sociaal werk anno 2024 en verder

20.5 Competenties  

20.6 Sociaal ondernemend street-level werk       

20.7 Voorbeelden van sociaal ondernemen in het sociaal domein          

20.8 Verschillen en overeenkomsten            

20.9 Samenvatting   

20.10 Literatuur        

Begrippenlijst  390

Illustratieverantwoording 407

Over de auteurs 410

Index 415