Grensoverschrijdend gedrag en de rol voor commissarissen en toezichthouders

Ten geleide 9

Inleiding: Samenwerken aan een sociaal veilige werkomgeving 11

DEEL 1 HET VOORKOMEN VAN GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG 15

1. Grensoverschrijdend gedrag zit in iedere organisatie 17

1.1 Inleiding 17

1.2 Complex en subjectief probleem 18

1.3 De kenmerken van een risicovolle organisatie 19

1.4 Obstakels voor bewustwording 21

1.5 Angst en stigma als remmende krachten 22

1.6 Het doorbreken van het taboe 22

2. De rol en verantwoordelijkheid van de raad van commissarissen bij grensoverschrijdend gedrag 25

2.1 Inleiding 25

2.2 Grensoverschrijdend gedrag op drie niveaus 26

2.3 Corporate Governance Code en grensoverschrijdend gedrag 27

2.4 Verantwoordelijk als het misgaat met sociale veiligheid 29

2.5 Organisatiecultuur is bepalend 31

2.6 Maatschappelijke druk vereist aandacht 32

3. Werken aan een sociaal veilige werkcultuur 35

3.1 Inleiding 35

3.2 Gemeenschappelijke vertrekpunten voor het gedrag 36

3.3 Gedragscode is gezamenlijk kompas 37

3.4 Dit moet je als commissaris weten over sociale veiligheid 38

3.5 Actieve rol commissarissen 40

3.6 Ga verder dan good governance 41

3.7 Spreek elkaar aan op afwijkingen van waarden en normen 44

4. Het juiste doen, ook als niemand kijkt 47

4.1 Inleiding 47

4.2 Morele keuzes maken 48

4.3 Zorgvuldige oriëntatie 48

4.4 Voer het gesprek over grensoverschrijdend gedrag 50

4.5 De omgeving respecteren 51

4.6 Zorgvuldig beredeneerde besluiten 52

DEEL 2 HET AANPAKKEN VAN GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG 57

5. Voorbereiden op grensoverschrijdend gedrag 59

5.1 Inleiding 59

5.2 Crisismanagement op drie niveaus 59

5.3 Voortdurende monitoring 62

5.4 Aan de slag met sociale veiligheid in de praktijk 66

5.5 Procesaanpak voorbereiden voor escalatie 69

6. Toon leiderschap als het spannend wordt 73

6.1 Inleiding 73

6.2 De rol van de commissarissen bij issues met bestuurders en medecommissarissen 75

6.3 Niet wegkijken, maar opstaan 77

6.4 Toetsmoment voor vertrouwen 79

6.5 Bestuurlijke stabiliteit 80

6.6 Onrust voorkomen of tegengaan 81

6.7 Balans tussen snel en zorgvuldig 82

6.8 Feiten zijn de basis voor besluiten en communicatie 84

6.9 Schorsen of tijdelijk terugtreden 87

6.10 Werkgeversrol naar slachtoffer(s) en vermeende pleger 88

6.11 Factfinding voor waarheidsvinding 89

6.12 Zorgplicht en juridisch kader 91

7. Crisiscommunicatie als verantwoordelijkheid van de raad van commissarissen 95

7.1 Inleiding 95

7.2 Iedereen is journalist 96

7.3 Slecht nieuws zelf brengen 96

7.4 Zorgvuldige voorbereiding 97

7.5 Stel de belangen van de slachtoffers centraal 99

7.6 Leiderschap in crisiscommunicatie 100

7.7 Woordvoerderschap en de voorzitter van de raad van commissarissen 101

7.8 Het belang van empathie en compassie 103

8. Blijf het gesprek voeren 105

8.1 Inleiding 105

8.2 Effectief samenwerken en voortdurende dialoog 106

8.3 De cruciale rol van tegenspraak 107

8.4 Het gesprek als essentiële stap in toezicht 111

8.5 Socratische gespreksvorm 113

8.6 Continuïteit van bestuur 114

8.7 Positie commissarissen mogelijk onder druk 115

8.8 Terugtreden of aanblijven als commissarissen 116

8.9 Houd rekening met grote persoonlijke druk 117

Twintig lessen van commissarissen over grensoverschrijdend gedrag uit de praktijk 121

Slotwoord: De cruciale rol van commissarissen bij grensoverschrijdend gedrag 127

Geraadpleegde en inspirerende literatuur 131

Dankwoord 135

Over de auteur 137

Bijlage 1: Tips voor het voeren van het gesprek met vermeende pleger(s) en melder(s) 139

Bijlage 2: Juridische aandachtspunten bij meldingen en ongewenst gedrag op de werkvloer 147

Bijlage 3: Het proces van een feitenonderzoek 155