Werkvonken naar wakkere gemeenschappen

De auteurs hebben hun intense betrokkenheid bij het vitaliseren van steden beschreven in hun eerdere boek Werken aan de Wakkere Stad in 2015. Naast veel enthousiaste reacties kregen zij ook vaak de vraag: ‘Hoe doe je dat nou concreet, werken aan een wakkere stad?’ Daar bestaan natuurlijk geen traditionele stappenplannen voor. Maar de auteurs wilden wel aan iedereen, die als bestuurder, ambtenaar, professional of bewoner daadwerkelijk die vitalisering wil aanpakken, een aantal zo concreet mogelijke richtsnoeren en handelingsperspectieven aanreiken.

In het boek Werkvonken naar wakkere gemeenschappen worden vijftig van die concrete invalshoeken − hier werkvonken of algoritmes genoemd − beschreven. Een deel gaat over vitalisering van jezelf, een deel beschrijft stappen voor professionals en bewoners op straat, en het laatste deel is geschreven voor leidinggevenden en bestuurders.

Het creëren van vitale gemeenschappen in buurten en wijken is niet alleen maar een leuke hobby of een werkwijze die mooi past bij de huidige beleidskaders. Het bouwen aan betrokkenheid en collectieve zelfsturing gebeurt voor de auteurs altijd tegen de achtergrond van grotere maatschappelijke opgaven. Het ontwikkelen van de leefbaarheid in de wijken van vandaag is altijd bedoeld om daarmee ervaring op te doen voor de grotere maatschappelijke uitdagingen van deze tijd: ons energiegebruik, onze klimaatbeïnvloeding, onze voedselproductie, de toenemende afvalberg, de migratiestromen van vluchtelingen op drift, de toenemende grip van de onderwereld op de bovenwereld, enzovoort. Die macroproblemen vragen om een internationale aanpak, maar dat gaat langzaam en is niet genoeg.

Er is ook een beweging van onderop nodig om in de microstructuren van leefgemeenschappen een sprankelende atmosfeer te ontwikkelen om samen oog te krijgen voor de vragen die ons allen raken. Wakkere gemeenschappen zijn leerscholen voor solidariteit. Daar kunnen we vandaag oefenen in onderlinge verbondenheid en in het omgaan met meervoudigheid, die nodig zijn om een betere wereld voor onze kinderen na te laten.

Aanbevelingen

'Dit boek spreekt mij als mens, als leider en als bestuurder aan. Iedereen heeft de gelegenheid duurzaam van betekenis en van invloed te zijn. Word je daarvan bewust wanneer je dat nog niet was, ontsteek je eigen werkvonk en draag ook zelf bij aan wakkere gemeenschappen!' - Jasmijn Hamakers-Kester, rector Vathorst College, winnaar verkiezing ‘Beste schoolleider van Nederland’ en bestuurslid Ashoka Netherlands

'Ik merk het ook in mijn eigen stad. Inwoners pakken zelf de regie over hun eigen ontwikkeling, over de ontwikkeling van hun straat, van hun wijk. Ondernemers pakken nieuwe kansen om met hun omgeving te werken aan duurzaamheid en circulariteit, aan maatschappelijk verantwoorde nieuwe verdienmodellen.

Het effectief inspelen op die kracht van de gemeenschap vraagt veel van bestuurders. Het vergt een goed inzicht in het stedelijk weefsels zodat je daar dan op kunt aansluiten. En het vraagt veel van bureaucratische organisaties. Soms kraken ze in hun voegen. Ik vind dat kraken gezond en bemoedigend. Het toont aan dat het Nieuwe Normaal zich búiten de vier muren van geconditioneerde maatschappelijke constructen bevindt!

Dit boek geeft mij concrete handreikingen hoe ik, samen met andere professionals, dat kraken en schuren en knarsen kan bevorderen én begeleiden vanuit mijn ambt en verantwoordelijkheid. Ik wens dit boek in handen van elke bestuurder en professional die de samenleving serieus neemt.' - Jack Mikkers, burgemeester van ‘s-Hertogenbosch

'Ik vind het een prachtig werk, mijn hart gaat er sneller van kloppen. De logaritmes zijn heel herkenbaar in de praktijk van de wijkagent. Deze politieagent moet namelijk in de stad als een soort hacker, vol passie, vanuit zijn intrinsieke motivatie, de balans zoeken tussen de systeem- en leefwereld, tussen het publiek domein en de persoonlijke interactie. En bewoners en professionals wakker maken, zoals het in het boek mooi wordt omschreven, is echt een kunst. Daarmee kun je, zoals Jan Bommerez in zijn gelijknamige boek mooi omschrijft, ‘een rups leren vliegen’. Daarvoor moet je de omstandigheden in de wijk creëren - mensen verleiden en bewoners wakker maken-, zodat de rups inderdaad transformeert tot een wakkere wijkvlinder. Het boek van Frans Verhaaren en Jan van Ginkel laat de chaos van deze tijd indringend doorleven en herkennen, en geeft met al zijn algoritmen, de energie die nodig is om te werken aan een duurzame samenleving. Een mooi pad om te volgen.' - Wilco Berenschot, wijkagent in Rotterdam