De stem van de toekomst
Waarom onze democratie kortzichtig is en wat we daaraan kunnen doen
Nieuwe ideeën voor langetermijnpolitiek
Wat hebben de klimaatcrisis, kunstmatige intelligentie, pandemieën, genetische modificatie en kernenergie met elkaar gemeen? Het zijn allemaal voorbeelden van het feit dat menselijk handelen een steeds grotere impact heeft op een steeds langere termijn, met mogelijk onomkeerbare en desastreuze gevolgen. Maar terwijl toekomstgerichte politiek harder nodig is dan ooit, raakt onze democratie juist steeds meer in de greep van de waan van de dag en de korte termijn. We schuiven problemen vooruit, stellen oplossingen uit en wentelen kosten af op de bewoners van later. Hoe rechtvaardig is het dat beslissingen van nu wel een grote invloed hebben op toekomstige generaties, terwijl zij zelf geen stem hebben in het politieke debat?
Toekomstgerichte voorstellen van Nederlandse denkers
De stem van de toekomst geeft een hoognodige inhoudelijke impuls aan het debat over langetermijnpolitiek in Nederland. In twaalf hoofdstukken presenteren Nederlandse denkers nieuwe voorstellen om politiek, recht en bestuur toekomstgerichter te maken. Hoe kunnen we een stem geven aan toekomstige generaties? Waarom hebben we eigenlijk geen ombudsman voor de toekomst? Hoe ziet toekomstgerichte regulering van kunstmatige intelligentie eruit? En hoe organiseren we een economie waar ook toekomstige generaties nog profijt van hebben?
Met bijdragen van Elianne Anemaat, Julian Boer, Mariet de Boer, Didier Caluwaerts, Fons Coomans, Nicky van Dijk, Bas Heerma van Voss, Tineke Lambooy, Saskia Naafs, Wieke Pot, Eva Rovers, Willem Schramade, Penny Simmers, Daan Vermassen, Martijn Visser, Sophia de Vries, Jasper Zuure. Eindredactie door Martijn Visser (wetenschappelijk medewerker Mr. Hans van Mierlo Stichting).
Inhoud De stem van de toekomst
Voorwoord Jan Terlouw 9
De stem van de toekomst Martijn Visser 11
DEEL 1 · POLITIEK
1. De belangen van toekomstige generaties: Wat ze zijn en hoe de politiek ze waarborgt Nicky van Dijk 25
2. Hoe vertegenwoordigen we toekomstige generaties? Institutionele innovaties voor een toekomstgerichter parlement Daan Vermassen & Didier Caluwaerts 39
3. Burgerberaden en future design: Hoe generaties van morgen een stem kunnen krijgen in de democratie van vandaag Eva Rovers 51
4. De stem van de jeugd: Een pleidooi voor het verlagen van de stemleeftijd Martijn Visser, Mariet de Boer & Jasper Zuure 63
DEEL 2 · RECHT
5. De toekomst in de rechtszaal: Over de rol van toekomstige generaties in Nederlandse, Duitse en Colombiaanse klimaatzaken Julian Boer 81
6. Rechten van toekomstige generaties: Over mensenrechten, de opslag van kernafval en intergenerationele rechtvaardigheid Fons Coomans 95
7. Grond/Rechten: Rechten voor de natuur als sleutel tot een duurzame democratie Sophia de Vries 107
8. Sturen of gestuurd worden? AI en de noodzaak van toekomstgerichte regulering Tineke Lambooy, Elianne Anemaat & Penny Simmers 119
DEEL 3 · BESTUUR
9. Een kleine geschiedenis van de toekomst: Hoe ontwerpers bijdragen aan een cultuur van toekomstgeletterdheid Saskia Naafs 137
10. Waarom we te veel repareren en te weinig voorkomen: Over risico’s, regeren en vooruitzien Bas Heerma van Voss 151
11. Leer van waterbeheer! Vier lessen voor langetermijnbestuur Wieke Pot 167
12. Naar een economie voor de lange termijn: Brede welvaart voor huidige en toekomstige generaties Willem Schramade 177
Samensteller 190
Auteurs 191
Noten 194
Colofon 208
Reviews 'De stem van de toekomst'
In de media
‘In De stem van de toekomst, samengesteld door Martijn Visser, die werkzaam is bij het wetenschappelijk bureau van de Nederlandse linksliberale partij D66, reflecteren Nederlandse denkers over de “kortzichtigheid van de democratie”. Zij vinden het problematisch dat op het moment dat het menselijk handelen een steeds grotere impact heeft op een steeds langere termijn – denk aan de klimaatcrisis – de democratie steeds vaker is overgeleverd aan de waan van de dag. Dat leidt tot een kortetermijnpolitiek die problemen doorschuift naar de volgende generaties. Dat is zowel ondemocratisch als onrechtvaardig.’ – De Standaard
