Bastaard van Oranje

Over Justinus van Nassau, de enige bastaardzoon van prins Willem van Oranje, is tot nu zeer weinig gepubliceerd. In veel literatuur over ‘onze’ Oranjes komt hij slechts zijdelings voor. Het gaat dan om speculaties over zijn afkomst, zijn huwelijk met Anna van Merode, zijn gouverneurschap over Breda en de overgave van die stad aan de Spaanse veldheer Ambrogio Spinola in 1625. Hier blijft het veelal bij.

Het verhaal van deze buitenechtelijke zoon van Willem van Oranje en zijn maîtresse Eva Elinx loopt voor een groot deel parallel met de hoogte- en dieptepunten uit de eerste helft van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Justinus van Nassau groeide op aan het hof van Willem van Oranje, kreeg een adellijke opvoeding en studeerde als eerste Nassautelg aan de universiteit te Leiden. 

Als een van de weinige Nassaus was Justinus op zee actief. In 1585 werd hij luitenant-admiraal van Zeeland. Hij was betrokken bij de verdediging van Antwerpen (1585), blokkeerde in 1588 succesvol de Vlaamse kust waardoor de Spaanse Armada en Parma’s invasievloot zich niet konden verenigen. Hij bestreed ter zee de Duinkerker kapers en te land nam hij deel aan de inname van Breda met het Turfschip, het beleg van Steenwijk en Geertruidenberg en de Slag bij Nieuwpoort.

Alleen en samen met landsadvocaat Johan van Oldenbarnevelt reisde hij voor diverse diplomatieke missies naar Frankrijk en Engeland.

In 1601 nam hij ontslag als admiraal. Enkele maanden later volgde zijn benoeming tot gouverneur van Breda. Hij oefende die functie uit tot de capitulatie van Breda in 1625. Daarna verhuisde hij naar Leiden waar hij zijn laatste jaren als ambteloos burger doorbracht. Justinus overleed op 25 juni 1631 en werd in de Hooglandse Kerk te Leiden begraven. Een mooie grafsteen houdt de herinnering aan hem levend.