Kierkegaard - een keuze uit zijn dagboeken

Is er iets wat ons een mensenhart intiemer leert kennen dan een dagboek? Een brief richt zich nog tot een ander in het dagboek richt men zich tot zichzelf met de directe reactie op de belevenis van het ogenblik. Daarom zijn de nagelaten dagboeken van Sören Kierkegaard wel een unieke mogelijkheid om deze merkwaardige figuur, die tijdens zijn leven al een zo ontoegankelijk mens was, enigszins dieper te benaderen.

Kierkegaard groeide op in een streng piëtistisch gezin en zijn vertrouwdheid met de vele zielsconflicten van zijn vader beïnvloedde zijn verder leven in hoge mate. Hij studeerde theologie, begaf zich echter niet in het predikambt, maar werd de felle bestrijder van het officiële christendom van de Deense staatskerk. Hij beoefende ook de wijsbegeerte hij ging daarvoor zelfs in Berlijn colleges volgen maar hij kon zich in geen enkel systeem thuis voelen, allerminst in dat van Hegel, die de grote man van die tijd was. Hij werd de vurige tegenspreker van alwat officieel was, van het gangbare, het systematische, van de grootste gemene deler op het gebied gemeenschap en godsdienst. Hem is van moraal, het te doen om de 'existentie' van de mens, dat is de enkeling in zijn persoonlijke verantwoordelijkheid tegenover het leven, waarvan geen stelsel, geen gemeenschap, ook geen kerk hem kan ontheffen. Uit deze rigoureuze houding valt wellicht ook die andere grote beïnvloeding van zijn leven te verklaren: het breken van de liefdeband met Regine Olsen, na een korteverlovingstij van veel geluk en veel kwelling een beleving die voort aan ten grondslag ligt aan alles wat hij schrijft.

Niet alleen voor de kenners van Kierkegaards werk, maar ook voor hen die deze merkwaardige denker willen leren kennen, zijn deze dagboeken van grote waarde. De bewerker koos het meest typerende ervan uit en gaf als enige commentaar een zeer gedetailleerd levensoverzicht, waardoor de lezer alle fragmenten in het juiste verband kan plaatsen.