De rechtsvormende taak van de civiele rechter

Druk op de klassieke taakverdeling tussen wetgever en rechter

De Grondwet en de Wet Algemene Bepalingen veronderstellen een helder evenwicht tussen wetgevende en rechterlijke macht: de wetgever stelt regels, de rechter spreekt recht ‘volgens de wet’ (art. 11-13 Wet AB). Maar in een meerlagige rechtsorde, waarin internationale en supranationale normen doorwerken, staat deze taakverdeling onder druk.  

Maatschappelijke crises en rechterlijke besluitvorming

Spraakmakende uitspraken zoals in de zaken Urgenda/Staat en Milieudefensie/Shell over klimaataansprakelijkheid of in de zaak Oxfam Novib c.s./Staat over de levering van F35-onderdelen aan Israël tonen hoe maatschappelijke crises de civiele rechter confronteren met vragen die raken aan het politieke primaat van de wetgevende en de uitvoerende macht. Tegelijkertijd verplichten artikelen 93 en 94 Grw. de rechter tot toetsing aan verdragsrecht, waardoor hij wetsbepalingen buiten toepassing moet laten bij schending van het ‘hoger recht’.  

De normstellende rol van de civiele rechter in een meerlagige rechtsorde

Deze monografie onderzoekt de betekenis van artikel 11, 12 en 13 Wet AB en analyseert hoe de civiele rechter zijn rechtsvormende taak vervult binnen de grenzen van zijn rechtsprekende bevoegdheid in ons staatsbestel en in de supranationale rechtsorde van de Europese Unie. Het boek introduceert een beslismodel onder artikel 3:296 BW, dat inzicht biedt in hoe de rechter rechtspreekt, geldend recht ‘vindt’ en toepast om burgerlijke en handelszaken te beslissen. Voor de rechterlijke macht, (cassatie)advocatuur, wetgevingsjuristen en rechtswetenschappers biedt de monografie verdiepende inzichten in de normstellende rol van de civiele rechter en zijn onmisbare rechtsvormende taak binnen het spanningsveld tussen de drie staatsmachten. 

Business & Law Research Network (BLRN)  

Deze boekenreeks wordt gepubliceerd door het Business & Law Research Network (BLRN) van de Universiteit Leiden. Dit onderzoeks- en expertisenetwerk doet onderzoek naar verschillende aspecten van ondernemen op het terrein van het ondernemings- en insolventierecht. BLRN richt zich met name op onderwerpen als corporate governance, duurzaam ondernemen, fusies en overnames, en herstructurering en insolventie.