Keizersdrama
Lucebert opnieuw
Luceberts oorlogsverleden
De kranten staan er in februari 2018 vol van. Bewonderaar van Hitler, nazi-ideeën, antisemitische grapjes – en dat uitgerekend bij een van de latere boegbeelden van progressief Nederland, Lucebert.
In Keizersdrama onderzoekt Jan Oegema de aanhoudende verwarring die Luceberts nalatenschap met zich meebracht. In een persoonlijk getoonzet essay reflecteert hij op de vraag hoe Lucebert als literaire grootheid is omgegaan met zijn verzwegen verleden, en hoe wij als lezers en bewonderaars zijn omgegaan met hem.
De kwestie Lucebert heeft iets van een wicked problem, een vraagstuk dat mee verandert met elke verschuiving van invalshoek. Misschien is Keizersdrama vooral een uitnodiging aan de lezer van Luceberts gedichten om mee te durven veranderen. ‘oh dolorosa wat was leek zo goed / oh dolorosa wat was was niet goed’.
Over de auteur
Jan Oegema (1963) is letterkundige en hovenier. Hij publiceerde onder andere Lucebert, mysticus (1999), Een vreemd geluk. De publieke religie rond Auschwitz (2003) en Rilke en de wijsheid. De kunstenaar als leraar (2021).
Vooraf 9
Cobra Museum, 5 mei 2019 13
Heil de zege! 23
Het taaiste personage in de literatuur 31
Wel geinig 45
Het zwijgen in ‘de poorten’ 51
Lucebert II: inventarisatie 59
Vijf lijnen 73
De derde weg: de hel 83
Communisme/Berlijn 93
Geuren van heiligheid 103
Engel zijn, hoe voelt dat? 113
Intermezzo. Nudisme 129
Lucebert II, nogmaals 137
De nederlaag 157
Ruitenwissers 173
Een kleine poging tot depolarisatie 183
Aantekeningen 191
Dankwoord en suggestie 202
Noten 203
Reviews 'Keizersdrama'
In de media
‘Oegema toont zich een tastende essayist die niet bang is voor zijn eigen onzekerheden. Dat betaalt zich ten volle uit: een boek als dit zou je elke dode dichter bij zijn eeuwfeest toewensen.’ – NRC ●●●●
‘De onthullingen over Luceberts nazisympathieën brachten essayist Jan Oegema aan het wankelen. In een persoonlijk essay vraagt hij zich af wat er overblijft van de dichter en zijn werk nu we weten wat we weten. Zijn antwoord is aangenaam genuanceerd.’ – de Volkskrant
‘Een waardevolle bijdrage aan de Lucebert-receptie. Een wikkende en wegende Oegema behoudt zijn open geest en verliest zich niet in moralistische betweterij. Zijn lectuurverslag vormt een startschot voor een herwaardering van een groots oeuvre van een ‘demonische’ dichter die à la William Blake het huwelijk tussen hemel en hel in poëzie vertaalde.’ – De beste boeken van 2024 volgens De Groene Amsterdammer
‘Indrukwekkend is de wijze waarop Oegema zichzelf spiegelt in zijn omgang met Lucebert. Hij neemt geen genoegen met makkelijke antwoorden; met zijn wantrouwen schijnt hij in de ogen van zijn verlangen tot hij zelfs ‘‘argwaan jegens [zijn] argwaan’’ ontwaart – want waar kwam zijn verlangen om Bert en Lucebert toch met elkaar te verzoenen eigenlijk vandaan? En zo blijft het duizelen in Oegema’s onderzoek naar verlangen – en dat hoort misschien ook bij een eerlijke, erudiete poging om verlangen te begrijpen.’ – De Groene Amsterdammer
‘Jan Oegema heeft nu van de dreun iets heel opmerkelijks gemaakt: een studie van Lucebert, zijn zoveelste studie van het oeuvre van de dichter, maar nu een met nieuwe ogen. De ogen die de antisemitische woorden ook hebben gezien. Oegema laat zien hoe precies die onthulling het voor hem mogelijk maakt om met name het late werk van de dichter anders te lezen, en naderbij te komen.’ – Marc van Oostendorp, hoogleraar Nederlands en Academische Communicatie
‘In Keizersdrama confronteert Jan Oegema zich met zijn eigen beeldvorming van Lucebert. Die moet hij na het herlezen drastisch aanpassen. Al schrijvend en ontdekkend legt Oegema kalm en ongenaakbaar bloot wat hem, en de meeste Lucebert-lezers, al die jaren is ontgaan.’ – Vrij Nederland
‘Diepgravend en intelligent geschreven.’ – NBD Biblion
_w173_h400.png)
