Hoopvol pessimisme
Pleidooi voor de herwaardering van het pessimisme
In tijden van crisis moeten we optimistisch blijven: een positieve blik, vertrouwen in vooruitgang, de moed erin houden. Maar wat als die vorm van optimisme ons juist verhindert om de werkelijkheid onder ogen te zien? In Hoopvol pessimisme pleit filosoof Mara van der Lugt voor een radicale herwaardering van het pessimisme. Niet als cynisme of gelatenheid, maar als een doordachte houding die ons juist aanzet tot handelen en morele verantwoordelijkheid.
Hoopvol pessimisme als vruchtbare houding
Aan de hand van schrijvers en denkers als J.R.R. Tolkien en Mary Shelley, Albert Camus en Jonathan Lear nodigt Van der Lugt ons uit om opnieuw na te denken over optimisme en pessimisme, hoop en wanhoop, activisme en verdriet. Ze laat zien dat hoopvol pessimisme geen tegenstrijdigheid is, maar een vruchtbare houding die verdriet en kwetsbaarheid niet wegdrukt, maar erkent – en daarin ruimte vindt voor echte betrokkenheid en actie.
Oorspronkelijke titel: Hopeful pessimism (Princeton University Press, 2025)
Vertaling: Menno Grootveld
Inhoudsopgave Hoopvol pessimisme
Inleiding 9
Deel I · Pessimisme
1 Optimisme, pessimisme, fatalisme 23
2 Pessimisme en activisme 47
3 De toekomst verliezen 75
Deel II · Hoop
4 De dubbelzinnigheid van de hoop 97
5 Radicale hoop 123
6 Blauwe hoop 153
Deel III · Onze vrouwen van de smarten
7 Onze Vrouwe van de Tranen: over verdriet en rouw 191
8 Onze Vrouwe van de Zuchten: over wanhoop 211
9 Onze Vrouwe van de Duisternis 229
Dankwoord 247
Noten 249
Bibliografie 285
Personenregister 299
Reviews 'Hoopvol pessimisme'
In de media
‘Een goed geschreven en intelligent boek.’ – Filosofie Magazine
‘Hoopvol pessimisme biedt een troostrijk maar strijdbaar begrippenkader voor een wereld die onherroepelijk verandert. Van der Lugt schetst een hoop die niet afhankelijk is van resultaten. Haar betoog overtuigt en geeft moed. Daarbij stoft ze ook de deugdethiek af: je hoeft de wereld niet te redden om het goede te hebben gedaan. Het goede is van zichzelf waardevol.’ – Trouw ★★★★
‘In haar scherpzinnige boek doet de Nederlandse filosoof Mara van der Lugt een goed woordje voor het pessimisme. Ze waarschuwt dat het uiteindelijk niet zou moeten gaan over woorden en gevoelens, maar om daadkracht en morele verantwoordelijkheid.’
– Tim Fransen in de Volkskrant
