Lezen voor waarden
Taal en burgerschap in de klas
Taalonderwijs als drager van burgerschap
In veel klassen is de druk voelbaar: ontlezing, dalende taalvaardigheid en een online omgeving waarin desinformatie en polarisatie het gesprek verharden. Juist nu hebben jongeren taal nodig om feiten van frames te onderscheiden, hun ideeën helder te formuleren en zich in anderen te verplaatsen. Lezen voor waarden laat zien hoe deze dubbeluitdaging—geletterdheid én burgerschap—integraal is aan te pakken.
Van Reynaert, hiphop tot ChatGPT
Het boek vertrekt vanuit een helder idee: taal ís burgerschap. Verhalen, speeches en mediafragmenten fungeren als oefenplaats; de bundel biedt uitgewerkte lessen en werkvormen die direct inzetbaar zijn: close reading om framing en manipulatie te doorzien, gesprekstechnieken voor lastige thema’s, opdrachten rond actuele onderwerpen (van klimaat en migratie tot AI) en handreikingen om empathie en moreel redeneren doelgericht te ontwikkelen. Voorbeelden lopen van hiphopper Lijpe tot de Reynaert, van toespraken van Wilders tot ChatGPT.
De bijdragen zijn geschreven door leraren en wetenschappers die de klaspraktijk kennen. Het boek koppelt recente inzichten uit taal- en literatuurwetenschap, mediageletterdheid en burgerschapsdidactiek aan concrete, beproefde lessen. Met duidelijke instructies, differentiatie-opties en koppelingen aan doelen.
Wat je krijgt
- Direct inzetbaar en onderbouwd: heldere instructies, differentiatie en koppelingen aan kerndoelen en burgerschapsdomeinen.
- Ingebed in het curriculum: burgerschap via de taalvakken—minder losse projecten, zonder extra roosterdruk.
- Verhalen centraal: literatuur, speeches, mediafragmenten en jeugdboeken als ‘neutraal speelveld’ om te oefenen met empathie, dialoog, kritisch lezen en moreel redeneren.
- Zes delen klas-proof: uitgewerkte lessen, werkvormen en casussen—van popcultuur tot politiek debat, van klimaat tot AI.
- Gesprek in balans: technieken en routines voor het veilig, inclusief en doelgericht bespreken van gevoelige thema’s.
Voor wie
Lezen voor waarden is bedoeld voor docenten, taal- en burgerschapscoördinatoren, en lerarenopleiders Nederlands, maatschappijleer, geschiedenis, filosofie, Frans en Engels. Ook voor schoolleiders en bestuurders biedt dit boek inspiratie om burgerschap en taalontwikkeling te versterken.
Hoe je taal inzet om burgerschapsdoelen te realiseren
Wat gebeurt er als je burgerschap koppelt aan taal? In dit gesprek vertellen de auteurs hoe verhalen, teksten en woorden leerlingen leren kritisch en met compassie te denken. Lees interview >
Inleiding: elke leerling is een nieuw begin
Leeswijzer
Deel I: Frames en discoursen analyseren
1. De leerling als kenner en activist: hiphop-onderwijs voor inclusie en identiteit - Aafje de Roest
2. Nederland bloedt: politieke framing in het taalonderwijs - Robbert Wigt
3. Literatuuronderwijs met oog voor representatie - Jeroen Dera
4. Schandalen leren lezen: kritische mediageletterdheid met Jacob Israël de Haan - Gaston Franssen
5. Verkennen, verbeelden, verwarren: representatie van wetenschap(pers) in jeugdliteratuur - Frauke Pauwels
Deel II: Taal vinden voor wereldproblemen
6. Literatuur en de wereld: stilte in een omgeving vol chaos - Karin Amatmoekrim
7. Nachtmerries en toekomstvisioenen: over klimaatverandering in het literatuuronderwijs - Elwin Savelsbergh en Lys Norbruis
8. Klimaatretorica in de klas: ethisch overtuigen met Aristoteles - Marc van Oostendorp
9. We vragen ons af wat jullie nu aan het doen zijn. Over het politieke in de hedendaagse poëzie - Laurens Ham en Bram Ieven
10. Leesverwondering in de lespraktijk: cultuurbewustzijn door allegorie en actualiteit - Ineke Renkema
Deel III: Kritisch denken, dialoog en interpretatie
11. De vraag als antwoord: literaire interpretatie voor dialoog en begrip - Vincent Hernot en Paul Moeyes
12. Elk woord is het waard: leren denken over democratische dilemma's - Lars Kloet
13. Geboorteland Afghanistan: kritisch denken over migratie - Gepco de Jong
14. Chatbots als sparringpartners: leesonderwijs en burgerschapsvorming in het AI-tijdperk - Arjan van Dalfsen en Els Stronks
15. Tussen dier en mens: het close readen van de tussenruimtes in Krekel van Annet Schaap - Yra van Dijk en Nienke Draaisma
Deel IV: Taal vinden voor verschil
16. Taal die ruimte maakt: Over diversiteit en inclusie in de klas - Farah Ramezani
17. Inspiratiesessie: ‘Hoe voer je gesprekken over racisme in de klas?’ - Lucelle Comvalius
18. Lezen over liefde: Spiegels en vensters in queer jeugdromans - Sanne Parlevliet
19. ‘We zijn allebei ballingen’: close reading voor ethiek en diep begrip - Yra van Dijk en Els Willemsen
Deel V: Klas- en schoolgemeenschap verbinden
20. Hoe we samenlezen: belonging binnen en buiten de klas - Saro Lozano Parra en Willemijn Rinnooy Kan
21. Iedereen kan op straat belanden: burgerschap in de buurt - Willem Goedhart en Marie-José Klaver
22. ‘Wij zijn de toekomst van dit land’: de visie van leerlingen op burgerschapsonderwijs - Saranne Schümers
Deel VI: Taal uit het verleden: het historisch onbekende lezen
23. E is voor Eendracht: lezend burgerschap in historisch perspectief - Feike Dietz
24. Reynaert de Vos op het vmbo: lezen en schrijven over stereotypen en schijnheiligheid - Joke Brasser en Matijs Lips
25. In gesprek met de (historische) ander: hoe afstand betekenis krijgt in het literatuuronderwijs - Sander Bax, Sarah Badwy, Pim van der Helm, Roos Joosten en Erwin Mantingh
26. Multatuli als witte redder? Literatuurhistorisch redeneren als kritische leesstrategie - Oeds van Middelkoop
Over de auteurs
Ontvang teamkorting
Deze titel* samen met je collega's lezen? Bij bestellingen vanaf 10 exemplaren ontvang je korting. Mail naar advies@boom.nl.
Nieuwsbrief voor docenten
Elke zes weken inspiratie, verdieping en actuele thema’s voor onderwijsprofessionals in je mailbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief >
*Dit is een docentprofessionaliserings titel, daarom is het niet mogelijk om een beoordelingsexemplaar aan te vragen.
Ook interessant
_w173_h400.jpg)
