De plaats van de NDS binnen het rekenbeleid van een VO-school
Stephan Vermeire
Met de invoering van de verplichte rekentoets en de verzwaring van de exameneisen voor de vakken rekenen en wiskunde in het voortgezet onderwijs is de noodzaak voor een goed rekenbeleid op school steeds groter geworden. Naast het organiseren van het rekenonderwijs is het tevens van groot belang in een zo vroeg mogelijk stadium helder te hebben welke leerlingen binnen school mogelijk extra begeleiding en/of voorzieningen nodig hebben. Hoe eerder immers de risicoleerlingen in kaart zijn gebracht, des te meer tijd is er om maatregelen te nemen en daarmee onoverkomelijke problemen voor te zijn. De NDS kan aan dit proces een zeer nuttige bijdrage leveren.
'Breng zo vroeg mogelijk in kaart welke leerlingen extra begeleiding nodig hebben.'
Een mogelijke uitwerking van het rekenbeleid
Om zo snel mogelijk een beeld te krijgen van leerlingen bij wie problemen zijn te verwachten op het gebied van rekenen is het verstandig in een vroeg stadium een brede screening uit te voeren. Bij voorkeur wordt de screening in het eerste halve jaar van de brugklas afgenomen. Een goed tijdstip hiervoor is vlak na de herfstvakantie, als de leerlingen enigszins gewend zijn aan de nieuwe school. In deze eerste ronde van de screening kan de NDS worden afgenomen in combinatie met een didactische rekentest. Op deze manier wordt zowel informatie verkregen over de risicofactoren voor dyscalculie als over de didactische rekenkundige vaardigheid van leerlingen. De remedial teacher coördineert in veel gevallen de screening en laat de afname van de toetsonderdelen over aan de vakdocenten die bijvoorbeeld ook het rekenonderwijs op zich gaan nemen. De toetsen kunnen door de vakdocent worden gescoord (voor de NDS is hier geen bijzondere kwalificatie voor nodig) en de informatie wordt door de remedial teacher verzameld en geanalyseerd. Door de informatie van de NDS, de didactische rekentoets en informatie van de basisschool over mogelijke rekenproblemen te combineren, verkrijg je in een zeer korte tijdspanne een brede indruk van iedere individuele leerling.
Wat te doen na de eerste screening op rekenproblemen?
Naar aanleiding van de resultaten van de eerste screeningsronde kan de docent een aantal vervolgstappen zetten. In veel gevallen zal een deel van de leerlingen uitvallen op de didactische rekentest. Dit betekent dat het gewenste rekenniveau nog niet bereikt is. Afhankelijk van de uitval kan een leerling bijvoorbeeld worden ingedeeld voor extra steunlessen rekenen. De NDS geeft in deze beoordelingsstap belangrijke aanvullende informatie over het risico van de leerling op dyscalculie. Als een leerling bijvoorbeeld zowel op de NDS als op de didactische rekentaak uitvalt, dan is de kans groot dat deze leerling aanvullende zorg op het gebied van rekenen nodig heeft. Ook kan het gebeuren dat een leerling de didactische rekentaak (net) voldoende maakt, maar dat de NDS een indicatie geeft om de leerling nader te bekijken. De nadere analyse gebeurt in een tweede screeningsronde die meestal wordt uitgevoerd door de remedial teacher van school of eventueel door een extern ingehuurde rekenspecialist. Meestal worden enkele aanvullende individuele rekentaken afgenomen waarbij ook naar het proces van het rekenen wordt gekeken. Als de tweede screeningsronde door een rekenspecialist wordt uitgevoerd kunnen eventueel enkele korte aanvullende (psychologische) testonderdelen afgenomen. Met de verkregen informatie kan voor iedere leerling de juiste vervolgstappen worden genomen.
Bouw een dossier op bij hardnekkige rekenproblemen
Door leerlingen op tijd de benodigde extra zorg te bieden en/of door te verwijzen, is er voldoende tijd voor het nemen van de nodige maatregelen en het opbouwen van een dossier. Dit kan van groot belang zijn als de rekenproblemen hardnekkig blijken en de keuze moet worden gemaakt een individuele leerling aan te melden voor de verlichte versie van de rekentoets. Hiervoor is geen deskundigheidsverklaring noodzakelijk maar is het natuurlijk wel belangrijk dat het schooldossier een onderbouwing geeft voor de gemaakte keuze. Als de NDS een risico op dyscalculie indiceert kan dit een belangrijke bouwsteen van het dossier zijn. Samen met de didactische toetsgegevens van de leerling kan hiermee de gemaakte keuze worden beargumenteerd (bijvoorbeeld naar de Onderwijsinspectie toe).
'De NDS is een belangrijke bouwsteen van het dossier bij hardnekkige rekenproblemen.'
NDS enige geschikte screener voor stappenplan bij rekenproblemen
De NDS is momenteel de enige dyscalculiescreener die in het hierboven beschreven stappenplan kan worden ingezet. Dit komt omdat alleen de NDS groepsgewijs en binnen een half lesuur kan worden afgenomen.