Nieuwe Nederlandstalige inleiding in de ethiek

Recent verscheen het Basisboek ethiek, een unieke en zeer complete inleiding in de wijsgerige ethiek, onder redactie van Martin van Hees, Thomas Nys en Ingrid Robeyns. De drie redacteuren vertellen over de uitzonderlijkheid van deze inleiding.

Waarom is dit een belangrijk boek?

‘Er bestaat een duidelijke behoefte aan een Nederlandstalig inleidingsboek ethiek. Met dit Basisboek willen we aan die behoefte tegemoet komen. Aan de ene kant wil het een alternatief bieden voor de Engelstalige boeken die nu voor de meeste inleidingen in de ethiek aan de universiteit worden gebruikt. Maar aan de andere kant wil het Basisboek Ethiek ook voor andere geïnteresseerden een overzicht geven van waar de internationale academische ethische theorievorming nu staat.’

In de inleiding staat dat ethiek nog steeds bloeiend is, hoe merken jullie dat?

‘Ethiek gaat over de centrale vragen in het leven. Sommige daarvan gaan over de manier waarop we ons eigen leven inrichten: wat betekent het bijvoorbeeld om gelukkig te zijn. Andere vragen gaan over de relaties tussen mensen: mag je een onschuldig mensenleven opofferen als je daarmee andere levens kan redden? Als we zeggen dat we vrijheid belangrijk vinden, wat verstaan we daar dan onder? Om zinvolle antwoorden te kunnen geven op dit soort vragen hebben we ethische theorie nodig.’

Wat is er uniek aan juist deze ethiek-inleiding? Wilden jullie een bepaald gat vullen?

‘Ten eerste is het een van de weinige inleidingsboeken die in het Nederlands geschreven zijn. Ten tweede hebben we met 21 academisch filosofen uit Nederland en Vlaanderen samengewerkt om dit boek te schrijven, waardoor elk hoofdstuk door een deskundige is geschreven. Die auteurs doen allemaal zelf onderzoek binnen de ethiek, waardoor het boek ook nog eens een actuele stand van zaken geeft van het vakgebied. Daarnaast hebben nog eens meer dan dertig filosofen de hoofdstukken anoniem van commentaar voorzien, wat zonder twijfel de kwaliteit van het boek ten goede kwam. En ten slotte hebben we naast een deel over waarden en een deel over normatieve theorie ook twee delen opgenomen die vaak ontbreken in inleidingen in de ethiek, namelijk morele psychologie en meta-ethiek. Het geheel toont aan hoe rijk en divers de hedendaagse ethiek is.’

In deel vier over meta-ethiek wordt de huidige stand van internationale ontwikkelingen in de academische ethiek besproken, waarom is dit volgens jullie zo een belangrijke toevoeging voor studenten, en hoe zien jullie deze huidige staat?

‘Ethiek is populair maar ook omstreden: kunnen we wel zinvolle uitspraken doen over ethische kwesties? Om die vraag te beantwoorden moet je kennis van de meta-ethiek hebben. Die reflecteert immers op de status van morele uitspraken. Zijn ethische uitspraken van dezelfde aard als uitspraken over empirische feiten? Of gaat het over een emotie die we uitdrukken? En kunnen we ooit van een ethische uitspraak zeggen dat die waar of onwaar is? Wat wordt bedoeld als gezegd wordt dat in de ethiek ‘alles relatief’ is, en hoe erg zou dat zijn?’

Is er met het schrijven ook rekening gehouden met een bepaalde stijl, of hebben alle ethici hun eigen stijl aangehouden?

‘Alle hoofdstukken hebben meerdere rondes van intensieve redactie ondergaan. Er zitten zonder twijfel stijlverschillen tussen de verschillende hoofstukken, wat ook de pluraliteit in de wijsgerige ethiek weerspiegelt. Maar we hebben ook steeds in ons achterhoofd gehouden dat dit boek primair gebruikt zal worden in het hoger onderwijs, en daarom hebben we er wel voor gekozen om de stijlen van de verschillende hoofdstukken wat op elkaar af te stemmen.’