Schandpaal of Schouderklop?

Het op naam publiceren van opgelegde boetes (naming en shaming) is een populaire en redelijk effectieve handhavingstechniek om naleving van wet- en regelgeving af te dwingen: ondernemingen zijn vaak bereid veranderingen door te voeren om de financiële consequenties van reputatieverlies te voorkomen. Maar wat is de invloed van de morele afkeuring van de omgeving en de schaamte die daar het gevolg van is? Zijn ondernemingen ook bereid veranderingen door te voeren om morele afkeuring te voorkomen? En wat is de invloed van morele goedkeuring? Kan gedragsverandering ook worden bereikt door een naming en faming interventie?

De resultaten van drie gedragswetenschappelijke studies laten zien dat organisaties weinig gevoelig zijn voor morele afkeuring: deelnemers konden of wilden zich niet voorstellen dat zij zich zouden schamen wanneer hun organisatie publiekelijk bestraft werd. Deelnemers konden zich daarentegen beter voorstellen dat zij zich trots zouden voelen wanneer hun organisatie publiekelijk beloond werd. Op basis van de huidige resultaten wordt een gecombineerde aanpak van shaming en faming technieken geadviseerd om effectieve gedragsverandering tot stand te brengen.

Dit is een uitgave in de reeks ‘Handhaving en Gedrag’.

Handhaving en Gedrag is een interdepartementaal samenwerkingsprogramma en is opdrachtgever voor gedragswetenschappelijk onderzoek relevant voor handhaving en naleving van regelgeving. Het programma bouwt aan wetenschappelijke kennis over mechanismen die ten grondslag liggen aan naleving of overtreding van regelgeving en de wijze waarop de overheid dit gedrag kan beïnvloeden. De centrale vraag is hoe het nalevingsgedrag van burgers, bedrijven en instellingen kan worden verklaard vanuit de kenmerken en motieven van de doelgroep en de omgevingsfactoren, waaronder de handhaving. Daarmee draagt het programma bij aan de kwaliteit van de handhaving.