Criminaliteit als situationele keuze?

In Criminaliteit als situationele keuze? onderneemt de auteur een poging om een van de recentere verklaringsmodellen voor regelovertredend gedrag theoretisch en empirisch te onderzoeken. Het algemene verklaringsmodel dat het voorwerp van onderzoek uitmaakt, is Wikström’s situationele actietheorie die in 2004 het licht zag. Meer dan tien jaar na de oorspronkelijke formulering van de theorie zien we dat de theorie er in geslaagd is om onderzoek te genereren. In het boek worden de ontwikkeling van de theorie en de centrale stellingen ervan besproken op basis van een reeks zelfrapportagestudies en een gerandomiseerde vignetstudie. In de situationele actietheorie staat de wisselwerking tussen individuele eigenschappen en omgevingskenmerken centraal. Dit complexe verklaringsmodel bevat een situationeel model ter verklaring van individuele percepties en keuzes in context en een sociaal ontwikkelingsmodel ter verklaring van het ontstaan van kenmerken die dit ‘perceptie-keuzeproces’ verklaren. Beide modellen worden onder de loep genomen. Aanvankelijk was er sprake van enkele algemene veronderstellingen, zoals de wisselwerking tussen de neiging om criminaliteit als alternatief te zien en de mate van blootstelling aan criminogene settings en de wisselwerking tussen moraliteit en zelfcontrole. In de loop der jaren werden deze veronderstellingen verder uitgediept onder de vorm van de morele conflicthypothese en de morele overeenstemmingshypothese en veronderstellingen over de ‘indirecte oorzaken van criminaliteit’.

Dit boek is het eerste overzichtswerk dat deze diverse hypothesen onder de vorm van toetsbare proposities uitschrijft en diverse (Belgische) data samenbrengt die de theorie met de empirie confronteren. Bij de bespreking van de resultaten wordt aandacht besteed aan theoretische en empirische uitdagingen. Op basis daarvan wordt een pleidooi gehouden voor een analytische criminologie die aandacht heeft voor empirische theorieënvergelijking tussen algemene en speci eke theorieën.