De verslagenen

Voor de westerse bondgenoten is 11 november 1918 altijd een plechtige datum geweest - het einde van een oorlog die weliswaar een generatie had verwoest, maar ook de overwinning betekende, want tegen een verschrikkelijke prijs waren de voornaamste vijanden totaal verslagen: het Duitse Keizerrijk, Oostenrijk- Hongarije en het Ottomaanse Rijk. Maar voor de rest van Europa was het een dag zonder betekenis. Die landen kwamen stuk voor stuk terecht in een voortdurende, nachtmerrie-achtige serie conflicten.

In De verslagenen, een even oorspronkelijk als aangrijpend standaardwerk, vraagt Robert Gerwarth ons de werkelijke erfenis van de Eerste Wereldoorlog onder ogen te zien. Niet de loopgraven vernietigden de toekomst van Europa, maar de verschrikkelijke nasleep ervan, waarin landen aan beide kanten van het oorspronkelijk conflict werden geteisterd door revoluties, pogroms, burgeroorlogen en volksverdrijvingen. Nu waren het geen legers die elkaar te lijf gingen, maar burgers en paramilitairen, gedreven door een moordzuchtig gevoel van onvrede en machteloosheid.

In de jaren na 1918 kwamen opnieuw miljoenen om. Het was hier, op de puinhopen van het oude Europa, dat extreme ideologieën als het fascisme tot bloei konden komen.